İÇİNDEKİLER

TAKDİM...........................................................................................5

MÜTERCİMİN ÖNSÖZÜ..................................................................7

Âhiret Nedir?......................................................................................7

Âhiret Gününe Niçin İnanırız?.............................................................9

Cennet ve Cehennem....................................................................... 12

HÂRİS EL-MUHASİBİ VE KİTABÜT-TEVEHHÜM ADLI ESERİ ... 15

KİTABÜ’T-TEVEHHÜM

GİRİS ..............................................................................................25

ÖLÜM..............................................................................................26

Ölüm Sekeratı .....................................................................................26

Ölüm Meleğininin Görünüsü ...............................................................26

KABİR................................................................................................28

Kabir ve Sorgusu.................................................................................28

Kabrin Cennet ve Cehenneme Açılması...............................................29

KIYAMET VE HASİR ........................................................................31

Hz. İsrafil’in Seslenisi ........................................................................31

Mahsere Sevk.......................................................................................31

Göklerin Yarılması...............................................................................32

Meleklerin İnisi....................................................................................33

Mahserin Hararet ve Sıkıntısı ..............................................................35

Herkes Canının Derdine Düser ...........................................................36

Peygamberlere Müracaat .....................................................................37

Büyük Sefaat .......................................................................................38

En Büyük Mahkeme ...........................................................................38

Cehennemin Kükreyisi ........................................................................39

Zalimlerin Feryadı ...............................................................................39

Peygamberlerin Korkusu......................................................................40

Kıyametin Manzarası ve Tekvîr Sûresi ................................................41

En Yakın Akrabalar Bile Birbirinden Kaçar .........................................42

Cehennemden Bir Boyun Uzanır .........................................................43

Hesapsız Cennete Girenler ..................................................................43

Üç Yerde Kimse Kimseyi Hatırlamaz..................................................44

Adın Okunur ........................................................................................45

Ulu Divan .............................................................................................45

Amel Sayfası........................................................................................ 46

Son Pismanlık ......................................................................................47

Tercümansız Görüsme.........................................................................47

Ey Âdemoğlu Niçin Aldandın? ........................................................... 48

İki Büyük Olay .................................................................................... 49

Af Müjdesinin Verdiği Sevinç............................................................. 50

İyiliğin Mükâfatı .................................................................................. 51

Allah’ın Gazab Ettikleri .......................................................................52

Gösterisin Cezası..................................................................................53

SIRAT............................................................................................... 55

Sıratın Mahiyeti ...................................................................................55

Sıratta Günah Yükü .............................................................................56

Yükselen Kıvılcımlar............................................................................56

Sıratta Hâlimiz Ne Olur?.....................................................................57

CEHENNEM....................................................................................58

Ya Sırattan Düsersen.......................................................................... 58

Cehennemin İçeceği ............................................................................59

Cevapsız Kalan Feryat ........................................................................ 60

Ümitsiz Çırpınıs...................................................................................61

Allah’ın Rızasını Kaybetme Hasreti ....................................................61

Allah Affetmezse ..................................................................................62

Günahlarına Ağla!................................................................................63

CENNET ..........................................................................................65

Sıratta Mü’min.....................................................................................65

Sırattan Geçis Hızı Günah Yükünün Hafifliği Ölçüsünde..................65

Cennetin Kapısına Varıs......................................................................66

Kötülüklerden Arındıran Pınar .......................................................... 68

Açılan Cennet Kapıları........................................................................ 68

Cennete Giris .......................................................................................69

Nurlu Kafile..........................................................................................69

Ölümsüzlük Yurduna İlk Adım........................................................... 71

Cennet Saraylarına Varıs.....................................................................72

Ceylan Gözlü Güzeller .........................................................................73

Allah’ın Vaadi Haktır...........................................................................75

Küçük Birer Cennet: Huriler ...............................................................76

Cennet Irmakları .................................................................................77

Nur Üstüne Nur ...................................................................................78

Ziyaretçi Melekler ................................................................................79

Beklenmeyen Yeni Mutluluklar ..........................................................81

“Katımızda Dahası Vardır!”................................................................ 82

Öldürülen Ölüm..................................................................................83

Tuba Gölgesinde Sohbet..................................................................... 84

Rabbinden Gelen Davet...................................................................... 84

Uçan Atlar ..........................................................................................85

Milyarlarca Nuranî Sima.....................................................................87

Yol Veren Cennet Ağaçları.................................................................. 88

Allah’a En Yakın Olanlar .................................................................... 89

Meclis Tamam Olunca........................................................................ 90

“Dostlarımı Giydirin!” ........................................................................ 90

Serpilen Hos Kokular ..........................................................................91

Allah’ın Cemalini Seyretmek...............................................................91

“Merhaba Ey Dostlarım!” ....................................................................92

Sonsuz Minnettarlık ............................................................................93

Saraylara Dönüs.................................................................................. 94

TAKDİM

Hayat bir yolculuktur. Bu yolculuğun yolcusu ise insan. İnsanlar, Allah’ın kudretiyle yokluk karanlıklarından, nurlu varlık sahasına çıkarılmıslardır. O Yüce Yaratıcı, özellikle onları, kendi arzularıyla Rabbini tanıma ve emirlerine uygun olarak yasama göreviyle görevlendirmistir. Dünya bir imtihan meydanıdır. İnsan bu imtihan meydanında, kendisini âdeta bir rahmet kondağına sararak buraya gönderen, sayısız nimetleriyle besleyip yasatan Rabbini tanımak ve O’nun rızası çerçevesinde hayat geçirmekle yükümlüdür. Kendisine verilen ömür sermayesiyle dünya ötesinde de devam edecek olan sonsuz hayatı için manevî bir ticaret yapacaktır. Birer çekirdek ve tohuma benzeyen yeteneklerini olumlu yönden filizlendirip gelistirecektir. Buradan da, kendisi için ikinci bir doğumu andıran ölümle sonsuz bir âleme gözünü açacaktır. O âlemde göreceği rahat ve lezzet, dünyada yaptığı iyilikler ölçüsünde olacaktır. Bu dünyada bunca delil, elçi ve uyarılara rağmen Yüce Yaratıcısının emir ve yasaklarını çiğneyenler, öte dünyada Cehennem denilen zindanda cezalarını çekeceklerdir. Cennetin anahtarı imandır. İmanı olan, günahkâr da olsa belli bir süre Cehennemde kaldıktan sonra ebedî mutluluk diyarı olan Cennete girecektir.

İste elinizdeki eser, bu yolculuğun ve bu konup göçüsün serüvenini en güzel ve canlı tablolar hâlinde gözler önüne seren nadir kitaplardan biridir. Yazarının, büyük Hâris el-Muhâsibî evliya ve ilk mutasavvıflardan olan Cüneyd-i Bağdadî’nin hocası ve İmam Safiî’nin talebesi olması, eserin değerini gösterme bakımından güzel bir ölçüdür. Ayrıca büyük İslam âlimi olan İmam Gazâlî üzerinde büyük bir etki yaptığı, Gazâlî’nin, eserlerinde ondan çok yararlandığı da kaynaklarda belirtilmektedir. Eserin, büyük bir ihlas ve derin bir samimiyetle yazıldığı bellidir. Bu nedenle, insan, onu eline alıp okumaya basladığında üslubunun tatlılığı ve etkileyi-ciliğiyle bitirmeden bırakmak istemez. Eser, değisik dünya dillerine çevrilmis ve biri Fransa’da diğeri ise Türkiye’de olmak üzere yazarı hakkında - benim bildiğim- iki doktora tezi yapılmıstır. Özellikle nefsine hitab edici bir üslup kullanması, âyet ve hadisleri ifadelerine sindirerek, kendine has bir biçimde konuyu canlandırması açısından son derece orijinaldir. Eseri ilk defa Türkçe’ye tercüme ederek ehl-i imanın istifadesine sunmakla güzel bir hizmet yaptığımızı umuyoruz. Kitabın metnine girmeden önce, Âhirete iman ile ilgili giris niteliğinde bir önsöz koyduk. Daha sonra yazar ve eserini kısaca tanıttık.

Sizi eserle basbasa bırakırken, istifadenizin bol, dünya ve Âhiretinizin saadetlerle dolu olmasını diliyoruz.

Allah’a emanet olun.

Abdülaziz Hatip

MÜTERCİMİN ÖNSÖZÜ

Elinizde bulunan hacimce küçük, fakat muhtevaca çok büyük eser, hepimizin yolcusu bulunduğu ve ona doğru hızla ilerlediğimiz Âhiret hayatımızda bizi bekleyen gerçekleri ele almaktadır. Bu ebedî gerçekleri bütün açıklığıyla gözlerimin önüne seren kitapla sizi basbasa bırakmadan önce, İslam’ın getirdiği “Âhiret’e İman” esasını ana hatlarıyla sunmayı uygun gördük. Bu genel bigilerden sonra, çok yoğun ve mesaj yüklü eser okunduğunda daha faydalı olur kanaatindeyiz:

Âhiret Nedir?

İnsan, Yüce Allah’ın her seyi hizmetine verdiği en değerli varlıktır. Öyleyse insan yalnızca yasayıp, eğlenip sonunda da yok olmak için yaratılmamıstır. Kur’ân-ı Kerim’de “İnsan kendisinin basıbos, bırakılacağını mı sanıyor?” (Kıyamet Sûresi: 36) buyuruluyor. Bu da insanın bir amaç için yaratıldığını gösteriyor.

Yine Kur’ân-ı Kerimin belirttiğine göre, “Kim zerre ağırlığınca bir iyilik yapmıssa, onun karsılığını görecek. Kim de zerre ağırlığınca kötülük yapmıssa cezasını görecektir.” (Zilzâl Sûresi: 7-8) Bu da, insanın dünyada iken her yaptığının hesabını göreceğini kanıtlıyor. İslam’a göre, bu dünya bir imtihan salonudur. İyi ve kötü insanların birbirinden ayrılması için bu dünyada sınavdan geçiriliyorlar. Dünya hayatından sonra apayrı ve Hâris el-Muhâsibî sonsuz bir hayat baslayacak. İste Âhiret, bu sonsuz hayatın adıdır.

Her insan, doğar, büyür, iyi veya kötü bir hayat yasar ve sonunda ölür. Dünyamız da tıpkı bir insan gibi ölümlüdür. Bir gün gelecek dünyanın ömrü son bulacak, bütün evren bir anda yok olacaktır. Biz buna Kıyamet diyoruz. Daha sonra Yüce Allah, sonsuz kudretiyle yeni bir âlem kuracak. Bu yeni âlemde insanlar dünyadayken yaptıklarının hesabını verip, iyilik ve kötülüklerinin karsılığını görecekler. Âhirete iman, öldükten sonra dirileceğimize, dünyadayken yaptıklarımızdan sorguya çekileceğimize ve sonunda ceza veya mükâfat göreceğimize inanmaktır.

Her insan eceli gelince ölür. Ölüm insanın yok olup gitmesi demek değildir. Yalnızca ruhun bedenden ayrılması ve sonsuz bir âleme göçmesidir. İnsanın ölümüyle bedenden ayrılan ruh, Âhiret âleminin baslangıcı olan kabir hayatını yasar. Kabirde Münker ve Nekir adında iki melek insana birtakım önemli sorular sorarlar. Bu soruların baslıcaları: “Rabbin kim? Dinin ne? Peygamberin Kim? Kitabın ne?”dir. Dünyadayken iman edip iyi isler yapanlar bu sorulara doğru cevaplar verirler. İmânı tam olmayanlar ise, bu sorulara doğru cevap veremezler. Sevgili Peygamberimiz, kabirde insanların bu farklı durumunu söyle belirtmektedir: “Mezar, her insan için dünyadaki durumuna göre ya Cennet bahçelerinden bir bahçe veya Cehennem çukurlarından bir çukurdur.” Bundan anlasılıyor ki, her insan durumuna uygun olarak kabir hayatını yasayacaktır.

Kıyametin kopma zamanı gelince İsrafil adlı melek Sûr adı verilen bir âlete üfleyecek. Böylece bütün evren altüst olup, bütün canlılar ölecek. İsrafil’in ikinci kez Sûr’a üflemesiyle yepyeni bir dünya kurulacak ve bütün ölüler dirilecek. Mahser adı verilen büyük bir meydanda toplanacaklar. İnsanların dünyada yaptıkları her sey bir sayfa içerisinde kendilerine verilecek. Büyük bir mahkeme kurulacak. İnsanlar yargılanacak. Ömrünü ne yolda tükettiği, bildiğiyle neler yaptığı, malını nasıl kazanıp nereye harcadığı, vücudunu hangi yollarda yıprattığı sorulacak. Bu mahkemede, hiçbir seyi inkâr etmek mümkün değil. Çünkü, insanın eli, ayağı, gözü, kulağı, hatta günah islediği yerler dile gelecek, yaptıklarına tanıklık edecekler. Birbirleri hakkında insanların tanıklığına da bas vurulacak. Arkasından insanların yaptıkları iyi ve kötü isler, nasıl olduğunu kesin olarak bilemediğimiz bir terazide tartılacak. İyilikleri ağır gelenler Cenneti, kötülükleri ağır gelenler ise Cehennemi hakedecek. Bu teraziye Mizan adı verilir.

Bundan sonra, Cehennemin üzerinde, nasıl olduğunu Allah’tan baska kimsenin tam olarak bilemediği bir köprü kurulacak. İnsanlar iyiliklerine göre farklı biçimlerde Sırat denilen bu köprüden geçecekler. Bazıları simsek hızıyla geçip Cennete girecekler. Kötü insanlar, Sıratı geçemeyecek ve Cehenneme düsecekler.

Âhiret Gününe Niçin İnanırız?

Öldükten sonra dirilip hesap vemeye inanmak imanın bir sartıdır. Âhirete inanmayan kimse müslüman olamaz. Geceden sonra sabahın, kıstan sonra baharın gelmesi ne kadar kesinse, öldükten sonra dirilis de o kadar kesindir. Her sey Âhiretin varlığını gerektiriyor. Allah’ın varlığını kabul edip de Âhireti inkâr etmek, günesi kabul edip de ısığını inkâr etmek kadar akıl dısıdır. Çünkü Allah, insanları tekrar diriltip hesaba çekeceğine söz vermistir. Bunu gönderdiği bütün peygamberler ve kutsal kitaplar aracılığıyla bildirmistir. Allah’ın sözünden dönmesi mümkün mü?

Allah, hikmet sahibidir. Her seyi yerli yerince yapar. Boş ve anlamsız is yapması düsünülemez. Şu güzelim mükemmel insanı yaratıp da sonunda onları bütün bütün yok etmesi çok anlamsız olur.

Bir bahçıvan, binbir emek ve özenle kurduğu bahçesini atese verip yok eder mi? Meyvelerini çukurlara doldurup çürümeye terk eder mi? Öyleyse, Allah da su evreni daha güzel ve sonsuza dek sürmesi için Âhireti getirecek. Çiftçi, çürüyüp yok olsun diye tohumu toprağa saçmaz. Filizlenip boy atsın diye tarlaya eker. İnsan da ölüp toprağa girer. Fakat çürüyüp yok olmak için değil. Âhirette, yepyeni ve sonsuz bir hayata gözünü açmak için.

Ölüm bizim için ikinci bir doğustur. Allah anne karnında bizi dokuz ay özenle besleyip gelistirdi. Dünyada gerekli her türlü cihazla donattı. Ondan sonra da doğumla bizi dünyaya gönderdi. Ölümle ikinci bir defa daha doğacağız. Anne karnından dünyaya gönderen Allah, dünyadan da Âhirete gönderecektir. Dünyada durumumuz, yumurtadaki civcivin durumuna benzer. Ölümle kabuğu çatlatır, apayrı ve sonsuz bir hayata gözümüzü açarız.

Her ülkede yasalara uyan, vatandaslık görevlerini eksiksiz yerine getiren dürüst vatandaslar ödüllendirilir. Yasaları çiğneyen, herkesin huzurunu kaçıran kötü kimseler ise cezalandırılır. Hiç katillerin, hırsızların, eskiyaların, dolandırıcıların elini kolunu sallayıp serbest gezdiği bir ülke düsünebilir misiniz? Böyle olan bir ülkede adaletten söz edilebilir mi? Dünya denilen memleketin sahibi de Allah’tır. Allah sonsuz adalet sahibidir. İyi ve sevgili kullarını ödülsüz, kötülerini de cezasız bırakmayacaktır. Oysa bu dünyada bu adalet tam olarak görülmüyor. Zalim ve mazlum, ezen ve ezilen aynı toprağın altına giriyorlar. Demek ki, hesapları büyük bir mahkemede görülecektir.

İnsanın iki türlü yaratılısı var. Birincisi, dünyaya gelirken yaratılısı. İkincisi de Âhirette ki yaratılısı. Aslında, ikinci yaratılısımız, birincisine göre daha kolaydır. Çünkü birincisinde bütün organ, sistem ve duyularımız bir tek hücreden yaratılıyor. İkincisinde ise, dağılan vücudun atom ve hücreleri toplatılıyor. Bir seyi yoktan yapmak mı, yoksa dağılan bir seyi toplamak mı daha kolay? Bizi yoktan yaratıp dünyaya gönderen Allah, ikinci bir defa da yaratacaktır.

Âhiret inancının sayısız faydaları vardır. Her seyden önce, insan için büyük bir teselli kaynağıdır. Doğan bebek, anne karnından daha güzel bir dünyaya geldiğini bilseydi ağlar mıydı? İste, Âhirete inanan kisi de ölümü sonsuz bir dünyaya doğus olarak görür ve ölümden korkmaz. Askerliğini bitirip, teskeresini alan asker sevinir. Çünkü, görevini yapıp memleketine dönüyor. Yüzlerce akraba ve yakınlarına kavusuyor. Uzak bir ülkeye okumaya giden bir öğrenci vatanına döndüğünde ağlar mı? İste dünya hayatı da insanlar için bir askerliktir. Bir eğitim ve öğretim sürecidir. Ölüm ise, bir terhistir. Gerçek vatanımız olan Cennete dönüstür. Âhirete göçmüs milyonlarca akraba, dost ve yakınlarımıza kavusmadır. Âhiret inancı, birey için olduğu gibi, toplum için de biricik huzur ve mutluluk kaynağıdır. Âhirette hesap vereceğine inanan kimse, kolay kolay kötülük yapmaz. Zulüm ve haksızlıktan titizlikle sakınır. Davranıslarına dikkat eder. Elinden geldiğince iyilik yapmaya çalısır. Çünkü ne kadar çok baskasına faydalı olursa Âhirette o kadar çok mutlu olacağını düsünür. Böylece hem kendisi ve hem de toplum huzurlu ve mutlu olur.

Hayatta, yangın, deprem, hastalık gibi musibetler eksik olmaz. Hatta bazen bu felâketler insanın nesi varsa hepsini alıp götürürler. Bu gibi durumlarda inançlı insan, teselli bulur ve sabreder. Kendini yiyip bitirmez. Bunalıma girmez. Çünkü kaybettiği seylerin kendisi için sevap kazanmaya sebep olduğunu düsünür.

İnsan bu dünyada her istediğini elde edemez. Âhirete inanan insan, Cennette bunlara kavusabileceğini düsünür. Teselli ve huzur bulur. İyi bir insan olmaya çalısır. Kimsenin elindekini kıskanmaz. Ruhsal bunalıma girmez. Âhirete inanan kimselerin en belirgin iki özelliği vardır: (1) Bollukta, verdiği nimetlerden dolayı Allah’a sükretmek. (2) Sıkıntı ve darlıkta ise sabretmek ve Rabbine isyan etmemek.

Cennet ve Cehennem

Dünya bir tarla, mahser bir harman, Cennet ve Cehennem ise birer ambardır. Dünyada iyilik ve kötülük, çirkinlik ve güzellik, faydalı ve zararlı, iyi insanlar ve kötü insanlar iç içe bulunuyor. Âhirette bunlar birbirinden tamamen ayrılacak. Bütün iyilikler, güzellikler, faydalılar ve iyi insanlar Cennette toplanacak. Her türlü kötülükler, çirkinlikler, zararlılar ve kötü insanlar Cehenneme yığılacak. Diğer bir değisle, Cennet dünyadaki iyilik ve güzelliklerin meyvesi, Cehennem ise kötülük ve çirkinliklerin ürünüdür. İnsan, dünyada neyi ekerse Âhirette onu biçecektir. Yaptıklarının meyvesini toplayacaktır. Cennet, Allah’ın sevdiği iyi kulları için hazırladığı sonsuz bir mükâfat yurdudur. Kulakların duymadığı, gözlerin görmediği, hatır ve hayale gelmeyen nimetlerle doludur. Dünyanın binlerce yıl mutlu hayatı Cennet hayatının bir anına bile değmez. Cennetin anahtarı imandır. İmanı olduğu hâlde, kulluk görevinde kusur isleyen, insanlara kötülük yapan kimseler Cehennemde cezalarını çektikten sonra Cennete gireceklerdir. Cennet, gökleri ve yeri kaplayacak kadar genistir. İçinde çesit çesit ırmak ve çağlayanlar akar. Zümrüt gibi yesillilklerle dolu bahçelerden meydana gelmistir. Köskleri inci, yakut ve mercanlardan yapılmıstır. Cennetlikler, sonsuza kadar genç, dinç ve gürbüz olarak nimetler içinde yüzecekler. Canlarının her istediğini bulacaklar.

Cehennem, inkarcı, kötü, zalim ve ahlâksız insanların atılacakları bir ceza evidir. Kur’ân-ı Kerîm’de cehennem yakıtı insanlar ve taslar olan bir ates deryası olarak tanıtılır. Aslında Allah’a ve Âhiret gününe inanmayan kâfirler için hazırlanmıstır. Bunlar sonsuza kadar Cehennemde kalacaklardır. Ancak, inandığı hâlde, inancı doğrultusunda yasamayan, günah islemekte direten insanlar da cezalarını çekinceye kadar burada kalacaklar. Cennet ve Cehennemin varlığı İlâhî adaletin gereğidir. Kötü insanların cezalandırılmaması iyilere zulümdür. Allah kimseyi cezalandırmak istemez. Onun içindir ki, sık sık insanları uyarır. Tevbe etmeye çağırır.

KİTABÜ’T-TEVEHHÜM

GİRİŞ

Bir olan, üstünlüğüne sınır bulunmayan, sonsuz azamet sahibi, hükmü geri çevrilemeyen, sonsuz büyüklük ve yücelik sahibi Allah’a hamdolsun. Allah bizi imtihan ve tecrübe için yaratmıstır. Cennet ve Cehennemi bizim için hazırlamıstır. İsin ciddi ve önümüzdeki tehlikenin büyük olduğunu belirtmistir. Aklı olan ve düsünen kisi, varacağı yerin neresi ve akıbetinin ne olacağını öğreninceye kadar gönlü kırık olması gerekir. Çünkü Rabbine isyan ettiği ve Mevlâsının emirlerine karsı geldiği olmustur. Sabah aksam Allah’ın gazap ve hosnutluğu arasında gidip gelmistir. Hayatının, bu ikisinden hangisiyle noktalanacağını ve gerçek akıbetinin ne olacağını bilemez. Bundan dolayı, Allah katındaki hâlinin ne olacağını bilinceye dek kaygısı büyük, üzüntüsü uzun, sıkıntısı ise siddetli olmalıdır. Basarı ve tevfiki Allah’tan iste! Günahlardan affını O’ndan bekle! Her iste O’ndan yardım dile! Sen Rabbinin emir ve yasaklarını çiğnemis ve isyanınla O’nun gazab ve azabını kesin hakketmisken nasıl sevinebildiğine, korku ve ürpertinin nasıl gönlünden eksilebildiğine hayret ediyorum. Hiç çaresiz ölüm, sıkıntıları, acıları, çırpınısları ve sarhosluğuyla gelip çatacak. Er geç gerçekleseceği için bunu su anda olmus gibi kabul et!

ÖLÜM

Ölüm Sekeratı

Düsün bir kere! Sen can çekismektesin. Ölümün sıkıntısı, acısı, sarhosluğu, gam ve ıstırabıyla boğusmaktasın. Ölüm meleği ayağından itibaren ruhunu çekmeye baslamıs. Bu çekisin acısını ayağının ta ucundan hissetmektesin. Sonra bu çekis aralıksız devam eder. Can çekisme kızısır. Ruh asağıdan yukarya olmak üzere bütün bedeninden çekilir. Acı doruğa ulasmıstır. Ölümün sıkıntıları bütün bedenine yayılmıstır. Kalbin, ürperti ve üzüntü içindedir. Rabbinden gazab veya hosnutluk müjdesini gözleyip beklemektedir. Canını almakla görevli melekten bu iki haberden birini almaktan baska bir ihtimal olmadığını an-lamıssındır.

Ölüm Meleğinin Görünüsü

İste sen böyle gam, tasa, ölüm acısı ve siddetli üzüntü içerisinde Rabbinden iki müjdeden birini beklerken, birden bire ölüm meleğinin çehresiyle yüz yüze gelirsin. Bu çehre ya en güzel veya en çirkin bir manzara arzetmektedir.

Bedeninden ruhunu çekip çıkarmak üzere elini ağzına doğru uzatırken ona bakıyorsun. Bu hâle düsmekten ve ölüm meleğinin yüzünü görmekten dolayı nefsin zillete bürünmüstür. Ondan nasıl bir müjdeyle ansızın karsılasacağını merak edip duruyorsun. Birden bire onun sesini duyuyorsun. Sana: “Allah’ın rıza ve mükâfatıyla sevin, ey Allah’ın dostu!” veya “O’nun gazab ve azabıyla sevin (!) ey Allah’ın düsmanı!” haberini alıyorsun. İste o anda ya kurtulus ve basarına kesin kanaat getirir ve ruhun Allah ile huzur bulur veya mahv ve helak olduğuna kani olur, kalbin ümitsizlikle dolar, Allah’tan ümit ve emelin kopar. Dünyadaki müddetinin bittiği, iz ve eserinin silindiği ve senden önce geçip gidenlerin yurduna tasındığın o anda gönlüne son derece keder ve hüzün veya nese ve sevinç hakim olur.

KABİR

Kabir ve Sorgusu

Gönlünün sevinç ve neseden uçar gibi olduğu veya hüzün ve ibretle dolduğu o anda kendini bir düsün! Kabri ve onun dehsetli manzarasını, oradaki iki meleği ve Rabbine olan imana iliskin sorularını bir tasavvur et! Ya Rabbinden gelen kesin söz (Kelime-i Sehadet) ile desteklendiğinden sebatlı ve kararlı veya yardımsız, saskın ve ürkeksin. O iki meleğin sorgulamak üzere tutup seni oturtmak için çağırdıkları anki seslerini düsün! O daracık mezar çukurunda oturusunu göz önüne getir. Kefenlerin iki yanına düsmüs, gözünün üzerine konulmus pamuklar yerlerinden ayrılıp ayağının yanına kaymıstır. Bunları düsün, sonra da onların sekline ve vücutlarının büyüklüğüne gözünü dikisini bir tahayyül et! Eğer onları güzel sekilleriyle görürsen, kalbin basarı ve kurtulusa erdiğini kesin olarak anlar. Eğer kötü manzaralarıyla görürsen, gönlün mahv ve helakine kanaat getirir. Düsün onların nağme ve sorularıyla ses ve sözlerini; sonra da eğer sebat lütfetmisse Allah’ın desteğini veya seni yalnız basına yardımsız terketmisse sasırtmasını!

Kabrin Cennet ve Cehenneme Açılması

Ya kesin veya saskın ve süpheli cevabını düsün! Sanı yüce Allah sana sebat ihsan etmisse o iki meleğin sevinçle sana yöneldiklerini, Cehenneme kapı açmak için ayaklarıyla kabrin yanlarına vurduklarını bir düsün! Sonra Cehennemin, atesiyle kızısıp kaynayısını, o anda meleklerin seninle olan konusmalarını göz önüne getir. Cenabı Hakk’ın seni koruduğu bu manzaraya bakıp duruyorsun. Bundan dolayı gönlünün nese ve sevinci bir kat daha artar. Acz ve zaafına rağmen nasıl bir atesten kurtulduğunu gözlerinle görüp inanırsın.

Sonra o iki meleğin, ayaklarıyla kabrinin yanlarına yeniden vurduklarını, mezarının, ziynet ve nimetleriyle Cennete açılısını ve meleklerin su sözlerini bir tahayyül et: “Ey Allah’ın kulu! Cenab-ı Hakk’ın senin için hazırladıklarına bak! Bu senin makamın ve kavusacak yerindir!” Bu Cennet nimetlerini ve saltanatının gözalıcılığını ve bu müsahede ettiğin nimetlerle parlak güzelliklere bir gün kavusacağını görmekten gönlünün sevinç ve nesesini düsün!

Eğer böyle değilsen, bütün bunların tersini; azarlanısını, Cenneti görüp de meleklerin sana söyleyecekleri, “Aziz ve Celil olan Allah’ın seni mahrum bıraktığına bak!”; Cehhenemi görüp de sana yöneltecekleri, “Allah’ın senin için hazırladıklarına bak! Bu senin yurdun ve varacak yerindir!” seklindeki sözlerini düsün! Bu ne büyük tehlike!

Bu iki hâlden hangisinin kabirde senin hâlin olacağını öğreninceye kadar, dünyada sana ne büyük gam ve üzüntü vardır! Sonra yokluk ve pesinden de imtihan! Nihayet eklemlerin parçalanacak, kemiklerin mahvolacak, vücudun da çürüyüp dağılacak. Fakat, ölüm meleğinin verdiği müjdenin hüzün veya sevinci ruhundan hiç geçmeyecek. Canın, sürekli olarak yeniden dirilis anında karsılasacağı Allah’ın gazab ve azabının veya O’nun rıza ve mükâfatının bekleyisi içinde bulunacaktır.

Sen bunu bekleyip dururken ruhun Cennetteki makamına veya Cehennemdeki yerine arzedilecektir. Ruhunun hasret ve üzüntüleri ya da nese ve sevinci ne büyük olacak! Nihayet ölülerin bekleme süresi tamamlanacak. Yer ve gök, sakinlerinden bos kalacak. Hepsi bir zamanlar canlı ve hareketliyken sönüp kalacaklar. Artık ne duyulan bir ses, ne de görülen bir karartı vardır. Sadece O En Yüce Cebbar olan Allah Tealâ kalmıstır. Tıpkı azamet ve yüceliğiyle tek ve yalnız olarak ezelde olduğu gibi!

KIYAMET VE HAŞİR

Hz. İsrafil’in Seslenişi

Sonra ruhun, sen de dahil bütün yaratıkların Allah’ın huzuruna zillet ve küçüklük içerisinde toplanması için bir dellalın seslenisiyle ansızın irkilecektir. Bu sesin kulak ve aklın üzerinde nasıl bir etki yapacağını düsün! En Yüce Sultana arzedilmeye çağırıldığını aklınla anlarsın. Bu sesten dolayı yüreğin yerinden fırlamıs ve saçların ağarmıstır. Çünkü bu bir tek çığlıktır ve celal ve ikram, azamet ve kibriya sahibi Allah’ın huzuruna toplanmaya çağırmaktadır. Sen bu sesten dolayı ürperti içindeyken ansızın basucundan toprağın yarılısını duyarsın. Mezarının toprağınla tepeden tırnağa tozlar içinde sıçrayıp ayakların üzerine kalkarsın. Gözlerin sesin geldiği tarafa dikilmistir. Seninle birlikte bütün yaratıklar, içerisinde uzun süre bela ve imtihan gördükleri yerin toz ve toprağına bulanmıs olarak öyle bir kalkısla kalkarlar ki!.. Sen ve onların hep birlikte korku ve dehsetle ayaklanısınızı bir düsün!

Mahşere Sevk

Mahlukatın kalabalığı içerisinde korku, üzüntü, gam ve kederinle yalnız basına çıplaklık ve zilletini göz önüne getir! Herkes çıplak, yalınayak, suskun; zillet, meskenet, korku ve dehset içindedir. Onların ayak seslerinden ve İsrafil’in çağrısının yankısından baska bir sey duyamazsın. Senin de içinde bulunduğun mahlukat ona doğru yönelmis ve sesin geldiği tarafa yürümektedirler. Heybet ve zillet içerisinde kosmaktasın. Mahser yerine vardığında, çıplak ve yalınayak cin ve insanlardan bütün ümmetler kalabalıklasır.

Yeryüzü hükümdarlarından saltanatları çekilip alınmıs, kendilerini zillet ve küçüklük bürümüstür. Dünyada Allah’ın kullarına karsı isledikleri zulüm ve zorbalıktan sonra artık yaradılıs ve değer bakımından mahser ehlinin en asağılık ve en küçükleridir. Sonra yaratıklardan ürküp yalnız baslarına yasarlarken vahsi hayvanlar, tâbi tutuldukları bir imtihan veya isledikleri bir günahtan dolayı değil; sadece Kıyamet gününün verdiği zilletten basları önlerine eğik olarak çöllerden ve dağların tepelerinden yönelip gelirler. Siddet, cüret ve kudretlerine rağmen yırtıcı hayvanların bile o büyük günde, Kıyamet ve Allah’ın huzuruna arz anı için boyunlarını bükmüs olarak ve zillet içerisinde gelislerini düsün! Nihayet o vahsiler, yaratıkların arkasından gelip Cebbar ve gerçek Melik olan Allah’ın huzurunda, zillet, meskenet ve inkisar içerisinde dururlar. Seytanlar da azgınlık, isyan ve inatlarından sonra Yüce Allah’ın huzuruna arzedilmenin zilletiyle boyun eğmis olarak gelirler. Uzun bir imtihandan sonra, yaratılıs ve tabiatları farklı farklı olduğu ve birbirlerinden ürküp kaçtıkları hâlde hepsini bir arada toplayan Allah’ın sanı ne yücedir! Yeniden dirilis hepsine boyun eğdirmis ve mahsere sevk, onları aynı yerde toplamıstır.

Göklerin Yarılması

İnsan, cin, seytan, vahsi ve yırtıcı hayvanlar, davar ve sığır gibi evcil hayvanlar ve hasereleriyle bütün yeryüzü ahalisinin sayısı tamamlanıp arz ve hesab durağında hepsi yerlerini alınca, üstlerinden göğün yıldızları saçılır, günes ve ayın ısığı giderilir, kandil ve nurunun sönmesiyle yeryüzü karanlığa bürünür.

Senin de içinde bulunduğun yaratıklar bu vaziyetteyken, üstlerinden dünya seması çatırdamaya ve onca büyüklüğüyle tepelerinde dönmeye baslar. Sen de bu tehlikeli manzarayı gözlerinle izlersin. Sonra dünya seması besyüz senelik kalınlığına rağmen yarılır. Onun parçalanısı senin kulağında ne korkunç bir ses yapar! Sonra Kıyamet gününün azamet ve dehsetinden yırtılıp paramparça olur. Parçalanıp yarılan gökleri kusatan melekler, o göklerin etrafında ayakta dururlar. Onca büyüklüğüyle göğün parçalanıs dehsetini ne zannediyorsun?

Rabbi, onu Kıyametin dehsetiyle eritip içine sarılık karısan eriyik gümüs hâline getirir. Tıpkı Celîl ve büyük olan Allah’ın buyurduğu gibi: “Gök yarılıp da, kızarmıs yağ renginde gül gibi” olur (Rahman Sûresi: 37) veya: “O gün gökyüzü erimis maden gibi olur. Dağlar da atılmıs yüne döner.” (Mearic Sûresi: 8-9). (Müfessirler derler ki: Âyette geçen “el-Mühl” içine sarılık karısmıs eriyik gümüstür. “el-Ihn” ise, atılmıs renkli yündür. “Verdeten keddihan” ifadesi ise, kırmızı atın rengi demektir.)

Meleklerin İnisi

Dünya semasının melekleri o semanın kenarlarında iken, birden bire Cenab-ı Hakk’a arz ve hesap için yeryüzündeki mahser yerine inerler. O melekler, muazzam büyüklükleri, Allah katındaki değerleri ve kendisine sunulmak ve huzurunda hesaba çekilmek üzere kendilerini zillet ve meskenetle toplu hâlde indiren Yüce Sultan’ı takdis ile yükselen sesleriyle göğün iki tarafından yeryüzüne doğru hızla inerler. Muazzam kıymetleri, dev cisimleri, dehsetli sesleri ve siddetli korkularıyla, Aziz ve Celil olan Allah’a arzedilmenin zilletinden boyunları bükük bir biçimde bulutların arasından inislerini bir tahayyül et!

Nitekim Yahya bin Ğaylan el-Eslemî bana demistir ki: “Rusdeyn bin Said’in, Ebü’s-Semh’ten, onun da Ebû Kabîl’den onun da Abdullah bin Amr bin el-Âs’tan naklettiğine göre Hz. Peygamber (s.a.v.) söyle buyurmustur: “Allah’ın bir meleği vardır. İki göz pınarları ile göz kuyruğu arası yüz senelik yürüyüs mesafesi kadardır.” Yine Yahya bin Ğaylan el-Eslemî bana demistir ki: “Rusdeyn bin Said, İbn Abbas bin Meymun el-Lahmî, onun da Ebû Kabîl, onun da Abdullah bin Amr bin el-Âs’tan naklettiğine göre Hz. Peygamber (s.a.v.) söyle buyurmustur:

“Allah’ın bir meleği vardır. İki kasının arası yüz sene kadardır.”

İnen meleklerin kendileri için geldiklerini düsünen mahlukat onlara söyle sorduklarında senin de korkun ne yaman olur: “Rabbimiz aranızda mı?” Melekler onların bu sorusundan ve Sultanlarını (Allah) aralarında bulunmaktan tenzih ederek ürperirler ve yeryüzü ahalisinin bu düsüncelerinden Allah’ı tenzih için yüksek sesle söyle nida ederler: “Hasa! Rabbimizi tenzih ederiz. O aramızda değildir. O gelecektir.” Nihayet, o günün verdiği eziklikten dolayı basları önlerine eğik bir vaziyette, mahlukatı kusatarak saflar hâlinde yerlerini alırlar. Onca azametli yaratılısları içerisinde kanatlarına bürünmüs, Rablerine zillet, mahviyet ve saygı ile baslarını önlerine eğmis vaziyetteki hâllerini düsün! Sonra her sey aynı biçimde ve yedinci kat semaya varıncaya kadar bütün gök halkı sayılan ve büyüklükleri katlanarak iner. Her bir göğün ahalisi yaratıkların etrafında ayrı bir saf tutar.

Mahserin Hararet ve Sıkıntısı

Nihayet bütün yedi gök ve yedi yer ahalisi mahserdeki yerlerini tam olarak alınca günese on yıllık hararet giydirilir ve yaratıkların tepelerine bir veya iki yay kadar yaklastırılır. Rabbû’l-Alemînîn arsının gölgesinden baska hiç kimsenin gölgesi bulunmaz. Arsın gölgesinde serinlenenler ve günesin hararetiyle kavrulanlar vardır.

Günes, altındakileri hararetiyle kızdırır. Hararetten onların keder ve endiseleri siddetlenir. Sonra ümmetler dalgalanmaya ve itisip kakısmaya baslar. Birbirlerini sıkıstırır ve ayakları gider gelir.

Susuzluktan boyunları kopacak gibi olur. Günesin sıcaklığı, mahlukatın nefesleri ve izdihamın verdiği hararet birbirine eklenir. Bunun üzerine onlardan öyle bir ter akar ki, yeryüzüne yayılır. Sonra da amellerinin derecesine ve Allah katındaki saadet ve sekavet durumlarına göre vücudlarını kaplar. Öyle ki ter, bazılarının topuklarına, bazılarının göbeğine, bazılarının kulak memelerine kadar yükselir. Bazıları da neredeyse teri içerisinde kaybolacak hâle gelir. Ter kimisinin göbeğine kadar çıkar. Umeyr bin Said der ki: “Ben İbn Amr ve Ebû Said el-Hudrî’nin yanında oturuyordum. Cuma günüydü. Birisi ötekine dedi ki:

“Ben Resûlullah (s.a.v.)’i şöyle buyururken dinledim: ‘Kıyamet günü ter insanoğlunun neresine kadar varır?’ Orada bulunanlandan birisi: ‘Kulak memelerine kadar’ bir diğeri: ‘Ağzına kadar’ dedi. İbn Ömer (r.a.): (Kulak memesinden ağıza doğru eliyle bir hat çizerek) ikisinin de esit olduğunu görüyorum” dedi. Hayseme, Abdullah’ın söyle dediğini bildirdi: “Kıyamet günü yeryüzünün hepsi âdeta ateş kesilir. Ötesinde ise Cennet bulunur. İnsanlar, onun hurilerini ve kadehlerini görürler. Abdullah’ın canı, kudretinin elinde bulunan Allah’a yemin ederim ki, kendisine hesap dokunmadığı hâlde bir kişi o kadar ter döker ki, döktüğü ter kendi boyunca yeryüzüne yayılır. Sonra bu ter burnuna kadar yükselir.” Abdullah’a sordular: “Bu neden ileri gelir ya Eba Ab-durrahman?” Abdullah: “İnsanların çektiği sıkıntıyı görmesinden” cevabını verdi. İbn Ömer (r.a.)’den, Resûlullah (s.a.v.)’in söyle buyurduğu nakledildi: “Kisi (bir defa da ‘kâfir’ dedi) Kıyamet günü, durusmanın uzunluğundan dolayı kulaklarının ortasına kadar ter sızıntısının denizi içerisinde ayakta dikilir.” Yine Hz. Peygamber (s.a.v.)’den naklen Abdullah’ın söyle dediği rivayet edilmistir: “O günün uzunca bekleyisinden, Kıyamet günü ter, kâfiri ağzının hizasından gemleyecek derecede kaplar (Ali, beklemenin uzamasından’ dedi.) Öyle ki, ‘Ya Rabbi! atese göndermek bile olsa beni rahatlat’ diye yalvarır.” Hiç süphesiz sen de onlardan birisin. Kederinle basbasa kalmıs, ter kaplamıs ve gam bürümüs, siddetli ter, korku ve ürküntüden nefesin daralıp bunalmıs bir hâlde kendini düsün! İnsanlar da seninle birlikte saadet veya mutsuzluk yurduna gönderecek hükmün verilmesini beklerler.

Herkes Canının Derdine Düşer

Nihayet, senin ve diğer yaratıkların mesakkati doruğa ulasır. Konusmadan ve islerine bakılmadan uzun uzun beklerler. Üç yüz sene hiç konusmadan, bir lokma yemek yemeden, bir yudum su içmeden, yüzlerine bir tek hos esinti ve serin meltem değmeden, bu bekleyis ve ayakta dikilisten doğan çekilmez ve katlanılmaz derecedeki yorgunluğu giderici bir an bile istirahat etmeden beklemelerini ne zannedersin? Katade veya Ka’b’den rivayet edilmistir ki: “O gün insanlar, âlemlerin Rabbinin huzurunda duracaklar” (el-Mutaffifîn Sûresi: 6) âyetini okudu ve su açıklamayı yaptı: ‘Üç yüz sene kadar duracaklar.” Yine o, Hasan-ı Basrî’den söyle duyduğunu söyledi: “Uzunluğu elli bin sene olan bir zaman, ayaklarının üzerinde Azîz ve Celîl olan Allah’ın huzurunda ayakta dikilen insanların hâlini ne zannedersin?! Onlar orada ne bir sey yemisler ve ne de bir sey içmislerdir. Öyle ki susuzluktan boyunları incelmis. Açlıktan içleri yanmıs. Bu onları atese sevk etmis de sıcağı yaklasmıs ve esintisi siddetlenmis, yaklasan kızgın bir pınardan sulanmıslardır.

Peygamberlere Müracaat

Onların mesakkat ve bitkinliği takat getiremeyecekleri bir dereceye varınca, onlar, Mevlâ’nın yanında değerli olan ve kendilerine o hâl ve durumlarında rahat etmeleri için sefaat edecek kimseleri aramak üzere birbirleriyle konusurlar. Bu durumdan kurtulup Cennete veya Cehenneme sevkedilmelerini isterler. Önce Âdem ve Nuh’a, sonra İbrahim’e, İbrahim’den sonra da Musa ve İsa’ya basvurup yardım isterler. Hepsi de onlara söyle derler: “Rabbimiz bugün öyle bir gazaba gelmistir ki, böylesine ne bugünden önce gazaplanmıs, ne de bundan sonra bu kadar gazaplanır.” Hepsi de bu sekilde kudret ve celal sahibi Rablerinin gazabının siddetini ifade eder ve kendi kendileriyle mesgul olduklarını söyle dile getirirler: “Nefsî, nefsî! (kendi canım, kendi canım!)” Bizzat kendi canlarının derdiyle mesguliyet, kendi dertleri ve kurtulus kaygıları onları sefaat için Rablerine basvurmaktan alıkoyar. Aziz ve Celil olan Allah söyle buyuruyor: “O gün herkes gelip kendi canını kurtarmak için uğrasır...” (Nahl Sûresi: 111) Yaratıklardan hiçbirini düsünmez.

Yaratıklar topluca çağrısırlarken, herbiri canının derdine düsüp “Nefsî nefsî!” diye bağırırken seslerini bir tahayyül et! “Nefsî, nefsî” sözünden baska bir sey duyamazsın. O gün ne korkunç bir gündür! Sen de onlarla birlikte sadece kendini düsündüğünü ve Rabbinin azab ve cezasından kurtulmaya çalıstığını haykırırsın. Allah katındaki değerlerine ve yüksek makamlarına rağmen Âdem Safiyullah, İbrahim Halilullah, Musa Kelimullah, İsa Ruhullah ve Kelimetullah’tan herbirinin Rabbinin siddetli gazabından korkarak: “Nefsî nefsî!” diye seslendiği bir günü ne zannedersin?! O günkü korkun, telasın, üzüntün ve endisenle kendini onlarla mukayese edebilirmisin?

Büyük Şefaat

Nihayet, mahlukat onların kendi canlarının derdine düstüğünü görerek sefaatlerinden ümit kesince Hz. Muhammed (s.a.v.)’e gelirler. Rableri nezdinde sefaat etmesini dilerler. O da kendilerine bu konuda müsbet cevap verir. Sonra Aziz ve Celil olan Rabbinin huzuruna çıkarak izin ister. Kendisine izin verilir. Sonra Rabbi için secdeye kapanır. Sonra O’na layık sekilde hamd ve senalar eder. Bütün bunlar senin ve tüm mahlukatın duyacağı sekilde cereyan eder. Nihayet Rabbi, onların biran evvel huzura arzedilmesi ve islerine bakılması konusundaki dileğini kabul eder.

En Büyük Mahkeme

Sen, diğer yaratıklarla birlikte Kıyametin karanlık ve siddetli sıkıntısı içerisinde karar faslını ve nimet veya hüzün yurduna girmeyi bekleyip gözlerken birden bire Arsın nuru yükselir. Yeryüzü Rabbinin nuruyla parlar. Kalbin Cebbar olan Allah’ın hükmetmeye baslayacağına kesin olarak inanır. Ona arzedilme sıran gelmistir. Öyle ki senden baska kimsenin arzedilmediğini ve senden baska kimsenin isine bakılmadığını sanırsın. Hamîd bin Hilal’in söyle dediği bildirilmistir: “Bize anlatıldı ki: Kıyamet günü bir kisi Hesab’a çağırılarak: ‘Ey falan oğlu falan hesaba gel!’ denilir. Hatta o zanneder ki, ‘hesaba getirilenlerden benden baskası kast edilmiyor.’

Cehennemin Kükreyişi

Sonra Yüce Allah: ‘Ey Cebrail, bana Cehennemi getir!’ buyurur. Cebrail yanına varıp, ‘Ey Cehennem, gel!’ dediği zaman Cehennemi bir düsün! Allah’ın baska bir varlık yaratıp da kendisini onunla azaplandıracağı korkusuyla ıstı-rabını ve titremesini bir tahayyül et! Çalkalanıp costuğu ve parlayıp yaratıklara uzak yerinden baktığı ve onlara doğru iç çekip kükrediği anı bir düsün! Allah’ın emrine muhalefet edip asi olanlara karsı Rabbinin gazabından dolayı gazablanarak mahlukatın üzerine hücum ederken bekçilerini sürükleyisini düsün! İç çekis ve kükreyis sesini, dalgalar hâlinde birbiri arkasından gelen o homurtuları düsün! Kulağın o uğultularla dolmustur. Korku ve heybetten yüreğin ağızına varmıs ve uçacak hâle gelmistir. Yaratıklar onun kendilerine doğru kükreyisinden siddetle kaçarlar.

İste o gün, çağrısma ve karsılıklı feryat günüdür. Cehennem sesinin yankılarını duyunca arkalarını dönüp kaçarlar ve birbiri arkasına, Cehennemin etrafına, dizüstü çökmüs vaziyette dökülürler ve gözlerinden yaşlar boşanır.

Zalimlerin Feryadı

Cehennemin iç çekis ve kükreyisi esnasında mahlukatın birbirine karısan ağlama sesini bir düsün! Zalimler feryat ve figan ederek yok olup gitmeyi dilerler. Her bir seçkin, sıddık, sehid, kısaca bütün halk: “Nefsî, nefsî!” diye bağırır. Düsün bir kere: Mahlukatın peygamberlere çağıran seslerini! Onlardan her kul: “Nefsî, nefsî!” diye seslenir. Sen de aynı seyi söylersin. Sen de mahlukatla birlikte siddetli tehlikeler ve yürek ürperten korkular içerisindeyken, bir de bakarsın ki Cehennem ikinci bir kez haykırmıstır.

Senin ve onların korku ve endisesi bir kat daha artar. Arkasından üçüncü bir kez kükrer. Yaratıklar pespese yüzüstü dökülürler. Gözleri belerir ve atesin kendilerini kapıp götürme korkusuyla göz ucuyla gizli gizli bakarlar. O zaman zalimlerin yürekleri hoplar ve gırtlaklarına dayanır da yutkundukça yutkunurlar. Yutkunusları boğazlarında düğümlenir. Akıllar uçar, iyi ve kötü bütün insanların akılları sasar. Hiçbir peygamber ve seçkin hiçbir salih kul kalmaz ki bundan dolayı aklı sasmasın.

Peygamberlerin Korkusu

O anda Aziz ve Celil olan Allah, yolunun davetçileri ve kullarına karsı delilleri oldukları için mahlukatın en değerlileri ve kendisine en yakınları olan peygamberlere yönelerek, kendilerini kullarına ne ile gönderdiğini ve kullarının kendilerine ne cevap verdiğini sorarak buyurur: “Size ne cevap verildi?” Onlar da düsünüp hatırlayan değil sasırıp unutan akıllarıyla: “Hiçbir bilgimiz yok. Süphesiz ki gaybleri bilen yalnız sensin!” (Maide Sûresi: 109)

Bu ne büyük korku ki, Allah’a olan yakınlıkları ve katındaki değerlerine rağmen peygamberlerde öyle bir noktaya varmıs ki akıllarını sasırtmıs da, ümmetlerinin kendilerine ne cevap verdiğini dahi bilemez hâle getirmistir! Ebü’l-Hasan ed-Dimeskî’nin söyle dediği rivayet edilmistir: “Ebû Kurre el-Ezdî’ye dedim ki: ‘İnsanların kalbi Kıyamet gününün dehsetli hâllerine nasıl dayanır?” Dedi ki: “Onlar yeniden diriltildiğinde buna güç yetirecek bir yapıda yaratılırlar.” Ebü’l-Hasan dedi ki: “İshak bin Halef’e Yüce Allah’ın peygamberlerine söylediği: ‘Size ne cevap verildi? (sorusuna) onların: Bilmiyoruz’ (Maide: 109) sözünü sordum ve onlar dünyada kendilerine ne cevap verildiğini bilmiyorlar mı?’ dedim. Dedi ki: “Kendilerine bu soru yöneltildiğinde duydukları heybetin büyüklüğünden akılları sasar ve dünyada kendilerine ne cevap verildiğini bilemezler. Dolayısıyla doğru söylüyorlar. Nihayet kendilerine gelirler ve dünyada kendilerine nasıl cevap verildiğini hatırlarlar.” Ebû’l-Hasan “Bu cevabı Ebû Süleyman’a naklettim. O: ‘İshak doğru söylemis. Peygamberler o andaki sözlerinde doğrudurlar. Nihayet kendilerine gelince, kendilerine ne cevap verildiğini hatırlarlar.” dedi. Ebû Süleyman dedi ki: “Birinin, arkadasına: ‘Benimle senin aranda Sırat vardır’ dediğini duyduğunda bil ki o Sıratı tanımıyor. Eğer tanısaydı, Sıratta bir kimseye takılmayı veya birinin kendisine takılmasını istemezdi.”

Kıyametin Manzarası ve Tekvîr Sûresi

“Allah’ın, peygamberleri toplayıp da: ‘Size ne cevap verildi?’ dediği gün...” (Maide: 109) âyeti hakkında Mücahid’in söyle dediği nakledildi: “Onlar korkarlar ve: ‘Bizim hiçbir bilgimiz yok’ derler.” Yine “O gün her ümmeti diz çökmüs görürsün” (Casiye: 28) ayeti hakkında söyle dediği bildirildi: “Yani, diz üstü sürünerek...” Mücahid devamla sunları söyledi: “Abdullah’ın söyle dediğini duydum: ‘Hz. Peygamber (s.a.v.) buyurdu ki: “Sizi mahserde Cehennemin korkusundan diz çökmüs olarak görür gibiyim.” Yine Mücahid dedi ki: “Abdullah bin Ömer (r.a.)’ın söyle dediğini isittim: ‘Hz. Peygamber (s.a.v.) söyle buyurdu: ‘Kıyamet gününün manzarasına bakmak isteyen, “Günes katlanıp dürüldüğünde...” (Tekvîr Suresi: 1) suresini okusun.” Amr bin Zerr’in söyle dediği bildirildi: “Sabahleyin hayır aramak üzere çıkan kisi, hayır bulur. Gözlerinizin yasarmamasını ve kalblerinizin katılığını bana mı yüklüyorsunuz? Eğer bugün size Allah’ın Kitabından bir öğüt dinletmezsem, o zaman suçu bana yükleyin.” Sonra su âyet-i kerîmeleri okudu: “Güneş katlanıp dürüldüğünde, yıldızlar (kararıp) döküldüğünde, dağlar (sallanıp) yürütüldüğünde...” (Tekvîr Sûresi: 1-3) tâ “...Kişi neler getirdiğini anlamış olacaktır” (Tekvîr Sûresi: 14) ayetine veya surenin sonuna varıncaya kadar... Sonra söyle devam etti: Beni dinleyiniz! O bekleyiste onlar arasında senin hâlin ne olacak?! Onların maruz kaldığı korku ve dehsete; hatta kalbin güç yetiremeyecek, vücudun kaldıramayacak kadar büyüğüne senin de maruz kalacağını biliyor musun? İste görüyorsun, o durakta peygamberlerin bile akılları sasmıs. Sen ise, âsi, günahkâr ve Rabbinin hoslanmadığı islere devam edip dururken aklın ne hâle gelir ve hâlin nice olur?

En Yakın Akrabalar Bile Birbirinden Kaçar

O korku, dehset, titreme, yalnızlık ve saskınlıktan dolayı evlat, baba, kardes, es ve akrabaların senden kaçtıkları, senin de hepsinden kaçtığın o anı düsün! Nasıl da birbirinizi yüz üstü ve yardımsız bırakırsınız! Eğer o günün büyük korkusu olmasaydı, annenden, babandan, esinden, çocuklarından ve kardesinden kaçman mertlik ve vefakârlık sayılmazdı. Fakat tehlike büyüktür, korku siddetlidir. Bu yüzden ne sen onlardan kaçtığından dolayı kınanırsın ne de onlar kınanırlar.

Neden diğer insanlardan değil de özellikle bunlardan kaçıyorsun? Onlara kızdığından dolayı mı? Nasıl onlara kızarsın veya onlar sana kızarlar ki? Öyleyse neden özellikle onlardan kaçıyorsun? Kızdığından mı? Oysa onlar, dünyada iken candasların, gözünün nurları ve gönlünün sürurlarıydılar. Fakat onlardan birinin sende bir hakkı bulunup da yakana yapısarak Aziz ve Celil olan Rabbinin huzurunda seninle hesaplasmasından korkarsın. Sonra belki de davayı kazanır da, kurtulus ümidin olan iyiliklerinden kendisine verilir. Böylece sevaplarından ayrılır ve bu yüzden de Cehenneme girersin.

Cehennemden Bir Boyun Uzanır

Sen bu hâlde iken, birden Cehennemden bir boyun çıkıp yükselir ve açık bir dil ile, yaratıklar içerisinden hesapsız olarak yakalamakla görevlendirildiği kimseleri haykırır. Sonra bu boyun yönelip gelir ve kusun yem tanelerini topladığı gibi onları toplar, üzerlerine kapanarak atese atar ve ates de onları yutar. Sonra onlarla birlikte Cehennemin içinde gizlenir. İste onlara bu yapılacak. Sonra bir münadî söyle seslenir: “Mahser ahalisi, kimin ikrama layık olduğunu görecektir. Her hâl ve durumda Allah’a hamdedenler ayağa kalksın!” Onlar ayağa kalkarak Cennete doğru seğirtirler.

Hesapsız Cennete Girenler

Sonra geceleyin kalkıp ibadet edenlere de aynı sey yapılır. Sonra, dünyanın ticaret ve alısverisi kendilerini Mevla’yı anmaktan alıkoymayanlara da böyle yapılır. Nihayet Cennetlik ve Cehennemliklerden bu gruplar (hesapsız olarak) girecekleri yere girdikten sonra, amel sahifeleri uçusur, insanların sağ veya sol ellerine düser ve mizanlar kurulur. Onca büyüklüğüyle kurulmus mizanı düsün! Kalbin ürperti içerisinde defterinin sağına mı yoksa soluna mı, düseceğini beklerken, defterlerin uçusmasını bir tasavvur et!

Üç Yerde Kimse Kimseyi Hatırlamaz

Hasan-ı Basrî’nin söyle dediği rivayet edilmistir: “Hz. Peygamber (s.a.v.)’in bası Hz. Aise (r.a.)’nın kucağındaydı. Derken uykuya daldı. Hz. Aise (r.a.) Âhireti hatırlayarak ağladı. Gözünden akan yaslar Hz. Peygamber (s.a.v.)’in mübarek yanakları üzerine damladı. Resûlullah (s.a.v.) bu gözyaslarıyla uyandı. Basını kaldırdı ve: (‘Niye ağlıyorsun, ey Aise?’) diye sordu. Hz. Aise: (‘Ey Allah’ın Resulü, Âhireti hatırladım da... Acaba Kıyamet günü yakınlarınızı hatırlar mısınız?’) dedi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (s.a.v.) söyle buyurdu: ‘Canım kudretinin elinde bulunan Allah’a yemin ederim ki, su üç yerde kisi kendisinden baska hiç kimseyi hatırlamaz: Teraziler kurulup insanların amelleri tartıldığı zaman iyilik kefesinin hafif mi, yoksa ağır mı geldiğini öğreninceye kadar. Amel sahifeleri dağıtıldığı zaman, sağ elinden mi, yoksa sol elinden mi verildiğini bilinceye kadar.

Bir de Sırat yanında.”

Enes bin Malik’ten rivayet edilmistir: “Kıyamet günü insanoğlu getirilip mizanın iki kefesi arasında durdurulur ve bir melek kendisi için görevlendirilir. Eğer terazisinin sevap kefesi ağır basarsa, görevli melek bütün mahlukatın duyacağı bir sesle söyle seslenir: (‘Falan oğlu falan bir daha ebediyen mutsuz olmayacağı bir saadete ermistir!’)

Eğer, terazisinin sevap kefesi hafif gelirse, bu defa de aynı melek, bütün mahlukatın isiteceği bir sesle söyle seslenir: (‘Falan oğlu falan, bir daha hiç mutlu olmayacak bir sekavete uğramıstır!’) İste sen yaratıklarla birlikte ayakta dikilirken birden bire meleğe bakarsın ki, ona zebanileri getirmesi emredilmistir. Hemen ellerinde demir tokmaklar ve üzerlerinde atesten elbiselerle gelirler. Sen onları görünce korkarsın, dehset ve heybetten yüreğin uçacak gibi olur.

Adın Okunur

Sen bu hâlde iken, birden bire yüksek sesle adın okunur. Gelmis geçmis bütün mahlukatın huzurunda isminle söyle çağırılırsın:

“Nerede falan oğlu falan?! Aziz ve Celil olan Allah’a takdim edilmeye gel!” Zaten melekler seni almak için görevlendirilmis. Nihayet seni Rabbine yaklastırırlar. Söz konusu çağrıyla istenenin sen olduğunu bildikleri için isim benzerliğinin bulunması kendilerini sasırtmaz. Talha bin Amr bize haber verdi ki: Bana İbn Ebî Rabah söyle dedi: Ey Talha! Senin ismin ve benim ismim gibi kim bilir ne kadar çok isim vardır?! Kıyamet günü: “Ey falan!” dendiğinde hemen kastedilen kisi kalkar. Baskası kalkmaz. Çünkü kalbine sen olduğuna dair bilgi doğmustur. Hemen ayağa fırlarsın. Bütün vücudun titrer. Organların çırpınır. Rengin uçar. Korkan, ürken ve titreyen yüreğin göğsüne küt küt vurur. Seni almakla görevli melekleri görünce, seni müthis bir ıstırap, titreme ve korku tutar. Kullar içerisinde çağrılanın senden baskası olmadığını çok iyi bilirsin. Melekler ellerini sana uzatır, seni kıskıvrak yakalarlar. Sonra uysal hayvanların çekilmesi gibi seni çeker götürürler. Aziz ve Celil olan Allah’a arzedilmek ve O’nun huzurunda durup dikilmek üzere sürükleyerek safların arasından geçirirler. Sen aralarından Rabbine doğru çekilip götürülürken bütün yaratıklar, gözlerini sana dikmişlerdir.

Ulu Divan

Kalbin titreyerek, ıstırap ve ürpertiyle huzurda durduğun anı bir düsün! Seni yakaladıkları zaman elleriyle pazularını tutuslarını ve o anda avuçlarının sertliğini bir düsün! Elleriyle kıskıvrak yakalanısını ve safların arasından geçirilisini bir düsün! Kalbin uçar, gönlün yerinden fırlar gibidir. Yine ellerinde bulunusunu, bu sekilde seni Rahman olan Allah’ın arsına kadar götürerek, ellerinden fırlatıslarını ve Allah’ın ulu kelamiyle seni çağırmasını bir düsün! “Ey Âdem oğlu, yaklas bana!” Nurunun içine kaybolmussun. Çırpınan, hüzünlü, ürperen ve korku dolu bir gönül; endiseli, korkulu ve kırık bir göz; uçmus bir renk ve titreyen mustarib organlarla tıpkı annesinin yeni doğurduğu küçük yavru gibi, Aziz, Celil, Kebîr ve Kerîm olan Rabbinin huzurunda durursun.

Amel Sayfası

Elinde, islediğin hiçbir günahı ve gizlediğin hiçbir sırrı bırakmayıp hepsini içeren yazılı bir sayfa titremektedir. Sen içindekileri yorgun bir dil, geçersiz bir delil ve kırık bir gönül ile okursun. Hâlâ sana ihsanda bulunan ve kusurlarını örtmeye devam eden Mevlâ’dan utanç ve korkun acaba ne derecededir?!

İşlediğin çirkin fiillerinden ve büyük günahlarından seni sorguya çektiği zaman ne dille cevap verirsin? Yarın O’nun huzurunda hangi ayakla durursun? Hangi gözle O’na bakarsın? Hangi yürekle O’nun ulu ve yüce sözlerine, sorgulama ve azarlamasına dayanabilirsin? Küçücük vücudunla, titreyen organlarınla ve çarpıntılı yüreğinle kendini bir tahayyül et! Günahlarını hatırlatıp kötülüklerini ortaya döken ve seni durdurup gizlediklerini bir bir itiraf ettiren kelamını isitmektesin. Bu hâldeki durumunu ve binbir tehlikenin seni çepeçevre sarısını bir tasavvur et! Kim bilir kaç günahı unutmussundur ki Allah onları sana hatırlatmıstır! Sakladığın kaç gizli sır vardır ki, Allah hepsini açıklayıp ortaya dökmüstür. Kim bilir nefsin isteklerine olan meylin ve gafletin sebebiyle- ihlaslı yaptığını ve ifsad edici arızalardan uzak olduğunu zannettiğin nice amelin vardır ki, Allah hepsini geri çevirmis ve bosa çıkarmıstır.

Son Pişmanlık

Oysa bunlara büyük bir ümit bağlamıstın. Rabbine itaat konusunda gösterdiğin ihmalden dolayı kalbinin ne büyük üzüntü ve pismanlıkları olur! Nihayet her günahı anmak ve her gizliyi ortaya dökmek sûretiyle, Allah seni tekrar tekrar sorguya çektiği zaman sıkıntı seni oldukça yorar ve utancın doruk noktaya ulasır. Çünkü karsındaki en Yüce Sultandır. O’ndan utanıldığı kadar hiç kimseden utanılmaz. Çünkü O, benzeri olmayan Bakî, Evvel ve Kadîm’dir. İhsan sahibidir. Sefkatlidir. Merhametlidir. Kerîmdir. Cömertliğine nihayet yoktur. Nimet, fazl ve kerem sahibidir.

İste bu sıfatları tasıyan bir Zatın seni sorgulamasını ne sanıyorsun?! Emrine olan muhalefetini, gösterdiğin saygısızlık ve hayasızlığı ve Kendisine kafa tutusunu bütün açıklığıyla ortaya dökmüstür. Dünyada emirlerine karsı gelisini, sana olan nimetlerini önemsemeyisini ve azametini düsünmeyisini sana hatırlatmasını düsünebiliyor musun?

Nitekim söyle der: “Ey kulum! Neden bana saygı göstermedin?! Neden benden utanmadın?! Sana olan ihsanımı hafife mi aldın? Yoksa sana iyilikte bulunmadım mı? Sana nimet vermedim mi? Benim hakkımda seni aldatan nedir? Gençliğini nerede yıprattın? Ömrünü nerede tükettin? Malını nereden kazandın ve nereye harcadın? İlminle ne derece amel ettin?”

Tercümansız Görüşme

Hz. Peygamber (s.a.v.) söyle buyurdu: “Hiçbiriniz yoktur ki, âlemlerin Rabbi, arada hiçbir perde ve tercüman bulunmaksızın kendisine soru sormasın.” Adî bin Hatim söyle demistir: “Ben Hz. Peygamber (s.a.v.)’in bir konusmasına sahid oldum. Söyle buyuruyordu: “Hiç süphesiz her biriniz -arada engelleyici hiçbir perde ve meramını ifade edecek hiçbir tercüman bulunmaksızın- Allah’ın huzurunda ayakta dikilicektir. Allah soracak: ‘Sana mal vermedim mi?’ Kul: ‘Evet verdin’ diyecek. Allah: ‘Sana elçi göndermedim mi?’ diye soracak. Kul: “Evet gönderdin’ diyecek. Sonra sağına bakacak Cehennem atesinden baska bir sey göremeyecek. Soluna bakacak, yine Cehennem atesinden baska bir sey göremeyecek. Öyleyse, (dünyada sadaka olarak vereceği) bir hurma parçasıyla da olsa atesten korunsun. Bunu bulamıyorsa, güzel bir sözle bunu yapsın.” Abdullah bin Mes’ud yeminle sözüne baslayarak söyle dedi: “Allah’a yemin ederim ki, sizden hiç kimse yoktur ki, birinizin dolunay ile basbasa kaldığı gibi Rabbiyle basbasa kalmasın.”

Ey Âdemoğlu Niçin Aldandın?

Sonra Allah ona söyle buyurur: “Ey Âdemoğlu! Benim hakkımda seni ne aldattı? Ey Âdemoğlu! Bildiğinle ne amel ettin? Ey Âdemoğlu! Peygamberlere ne cevap verdin?” Yine Abdullah bin Mes’ud’dan rivayet edilmistir ki, o sözüne yeminle baslayarak söyle dedi: “Vallahi, sizden hiç kimse yoktur ki, birinizin gördüğü dolunay ile basbasa kaldığı gibi Rabbiyle basbasa kalmasın. Sonra Allah ona söyle buyurur: “Ey Âdemoğlu! Benim hakkımda seni ne aldattı? Ey Âdemoğlu! Benim için ne amel isledin? Ey Âdemoğlu! Benden ne kadar haya ettin? Ey Âdemoğlu! Peygamberlere ne cevap verdin? Ey Âdemoğlu! Sana helâl olmayana bakarken Ben gözlerinin üzerinde gözcü değil miydim? Sana helâl olmayan seyleri dinlerken Ben, kulakların üzerinde kontrolcü değil miydim? Ey Âdemoğlu! Sana helâl olmayan seyleri söylerken Ben, dilin üzerinde murakıp değil miydim? Sen ellerinle helâl olmayan seyleri tutarken Ben, onların üzerinde gözcü değil miydim? Ayaklarınla sana helâl olmayan şeylere giderken Ben onların üzerinde gözetleyici değil miydim? Sana helâl olmayan seylerle kalben ilgilenip dururken Ben, kalbinin üzerinde murakıp değil miydim? Yoksa sana olan yakınlığımı ve sana gücümün yettiğini inkâr mı ettin?”

İki Büyük Olay

Ey Âdemoğlu, sen iki büyük olayla karsı karsıyasın: Ya Allah seni rahmetiyle karsılayacak, cömertlik ve keremiyle ihsanda bulunacak ya da seni inceden inceye hesaba çekecek ve Cehenneme götürülmeni emredecektir ki, ne kötü dönüs yeridir orası! Mücahid’in söyle dediği rivayet edilmistir: “Kıyamet günü, kul su dört seyden sorguya çekilmedikçe Allah’ın huzurundan adımını bile atamaz: Ömrünü nerede tükettiğinden, ilmiyle ne amel islediğinden, bedenini nerede yıprattığından, malını nereden kazanıp nereye sarfettiğinden.”

Allah sana olan ihsanını, buna karsılık senin ise O’na muhalefet edisini, O’na karsı hayasızlığını tekrar tekrar ifâde ederken, kendinin ve kalbinin hâlini düsünebiliyor musun? O ne büyük durusmadır! O ne yüce sorgulayıcıdır! Hiçbir sey Kendisine gizli kalmaz. O’na olan itaatındaki ihmal ve O’na karsı isyanından dolayı içini dolduracak üzüntü, keder ve hasret ne büyüktür! Sende gam, keder ve haya doruğa ulasınca iki durumdan birisi belirir: Ya gazab ya da hosnutluk ve muhabbet. Allah diyecek ki: “Ey kulum! Ben bunları dünyada senin için örttüm. Bugün de onları senin için bağıslıyorum. İste büyük olan günahlarını ve çok olan hatalarını affettim. Az olan iyiliklerini de kabul ettim.” Bundan dolayı gönlünü sevinç ve nese kaplar. Bundan ötürü yüzün ısıl ısıl parlar. Bunu sana söylediği zaman kendini bir düsün!

Af Müjdesinin Verdiği Sevinç

Üzüntüden, sorgulamanın verdiği, utanma ve sıkılmadan ve yaptığın kötü islerin sayılması karsısında duyduğun sıkıntıdan sonra yüzünde sevincin nur ve aydınlığı parlamaya baslar. Gönlündeki keder ve hüzün neseye dönüsür. Yüzün açılır, rengin ağarır. Bizzat Cenab-ı Hak’tan, senden razı olusunu duyduğun anı bir düsün! Gönlün hoplar, sevinç ve sürurla dolar. Neredeyse neseden ölür ve mutluluktan uçar gibi olursun. Hakkındır da... Öyle ya! Hangi sevinç, Aziz ve Celil olan Allah’ın rızasından duyulandan daha büyük olabilir? Vallahi, dünyadayken Allah’ın Âhirette senden razı olacağını düsünüp sevincinden ölürsen, bu sana çok görülmez. Her ne kadar Âhiretteki bu hosnutluk tam kesin değilse de, bunu umman bile böyle bir sevinç için yeterli. Öyleyse bir de Allah’tan, senden hosnut olduğunu bizzat isitip, için güvenle dolsa, endisen tamamen dağılsa, ebedî mutluluğa olan ümit ve emelin kesinlesse, sonsuz, kesintisiz, eksilmez ve süphe götürmez nimetleri elde ettiğine kesin kanaatin gelse, durumun nasıl olur? Bir de bunu düsün!

Aziz ve Celil olan Allah’ın huzurundasın, sana karsı hosnutluğu belli olmus. Kalbin sevinçten uçuyor. Yüzün ağarıyor, parlayıp aydınlanıyor, yaradılısı âdeta hâl değistiriyor ve çehren sanki dolunay gibi oluyor. Sonra sen mahlukatın huzuruna sevinçli bir yüzle çıkıyorsun. Yüzün en mükemmel güzelliğe erismis, ısıltısıyla pırıl pırıl bir nur yayılıyor ve sen kitabın sağ elinde, güzellik, nur ve parlaklıkta diğer insanları geçmis bir durumda iken kendini bir düsün! Kolundan bir melek tutmus ve herkesin ortasında:

“Bu falan oğlu falan, bir daha asla mutsuz olmayacağı bir saadete ermistir!” diye seslenir. Rabbin, yaratıkları huzurunda senden hosnut olduğunu ilan etmistir. Sana iyi zan besleyenlerin bu zanları gerçeklesmis, seni itham edenlerin karalamaları bosa çıkmıstır.

İyiliğin Mükâfatı

Mahlukatın içerisinde, yarın elde edeceğin bu derece, dünyada iken yaratıklara yaltakçılık yapmaksızın ve onlar gözünde makam-mevki aramaksızın Rabbinin taatiyle mesgul olmanın tam bir karsılığıdır. Tek olan ve ortağı bulunmayan Allah’a karsı davranıslarındaki sadakat ve Rabbine karsı saygı derecesinin bedelidir. Allah, bütün mahlukatın huzurunda sana bu büyük makamı ihsan etmis, sana olan hosnutluk ve dostluğunu ilan etmistir.

Düsün bir kere! Sen yaratıkların saflarını yara yara yürümektesin. Yüzünün nur ve güzelliği, gönlünün sevinç ve nesesiyle amel defterini sağ elinde tutmaktasın. İnsanların gözleri, Allah katında erdiğin lütufa erme hasreti ve büyük bir imrenisle sana çevrilmis. Bu makamı elde etmek için Allah’a karsı daha büyük bir ümit ve emelle çalısıp çabala! Çünkü O lütfederse buna erebilirsin. Bu, karsı karsıya bulunduğun iki büyük durumdan birisidir.

Safvan bin Mihrez’in söyle dediği bildirilmistir: “Ben Abdullah bin Ömer’in elini tutuyordum. Yanına bir adam gelerek: “Allah’ın kul ile özel konusması konusunda Hz. Peygamber (s.a.v.)’den ne duydun?” diye sordu. Abdullah su cevabı verdi: “Hz. Peygamber (s.a.v.)’i söyle buyururken dinledim: “Kıyamet günü Allah mü’mini Kendisine yaklastırır. Üzerine himaye örtüsünü koyar, onu insanlardan gizler ve söyle buyurur: ‘Ey kulum, falan falan günahını biliyor musun?’ Kul: ‘Evet ey Rabbim’ der. Sonra yine: ‘Ey kulum, falan falan günahını da biliyor musun?’ diye sorar. Böylece bütün günahlarını kendisine itiraf ettirir. Kul, içinden helak olduğunu düsünür. O sırada Allah söyle buyurur: ‘Dünyada bunları senin için örttüm. Bugün de onları senin için bağısladım.’ Sonra da iyilik defteri kendisine verilir.”

Allah’ın Gazab Ettikleri

Kâfir ve münafıklara gelince, hazır bulunan melekler onlar için söyle derler: “İste bunlar Rablerine karsı yalan söyleyenlerdir. Bilin ki, Allah’ın laneti zalimlerin üzerinedir.” (Hûd Sûresi: 18)

Abdullah bin Ömer Kâbe’yi tavaf ederken bir adam karsısına çıktı ve: “Ey Abdurrahman’ın babası! Allah’ın kul ile yalnız konusması konusunu Hz. Peygamber (s.a.v.)’den nasıl duydun?” diye sordu. Abdullah yukarıdaki rivayetin benzeriyle cevap verdi. Said der ki: Katade söyle dedi: “O gün üzülüp de üzüntüsü bir tek yaratığa bile gizli kalan hiç kimse yoktur.”

İbn Mes’ud’dan söyle dediği rivayet edilmistir: “Allah Kıyamet günü mü’min kulunun üzerine himaye perdesini yayar. Elini sırtına uzatıp söyle buyurur: ‘Ey Âdemoğlu! Su senin falan falan gün islediğin iyiliğindir, onu kabul ettim. Su da senin falan falan gün islediğin günahındır; onu da bağısladım.’ Bunun üzerine o kul hemen secdeye kapanır. Halk da: ‘Defterinde (veya kitabında) iyilikten baska ameli bulunmayan su salih kula ne mutlu!’ derler.”

Abdullah bin Hanzala’nın da söyle dediği rivayet edilmistir: “Süphesiz Allah Kıyamet günü kulunu huzurunda durdurur, amel sahifesindeki kötülüklerini açıklar ve ona: ‘Sen sunu yaptın mı?’ diye sorar. O kul: ‘Evet ey Rabbim,’ der. Bunun üzerine Allah: ‘Bugün onunla seni rüsvay etmeyeceğim. Seni bağısladım’ buyurur. Bunun üzerine o kul, Kıyamet gününün rüsvaylığından kurtulduğu o anda: “Gelin kitabımı okuyun, Süphesiz ben hesabıma kavusacağımı umuyordum’ der.”

Baska bir durum da Rabbinin sana söyle buyurmasıdır: “Kulum, ben sana kızgınım. Lanetim üzerine olsun. İslediğin büyük günahlarını senin için asla bağıslamayacağım. Yaptığın iyilikleri asla kabul etmeyeceğim. Bunu sana bazı büyük günahlarını gösterip söyle sorduğu zaman söyler: “Bunları biliyor musun?” Sen: “İzzetine yemin ederim ki, evet!” diye cevap verirsin. Bunun üzerine sana gazap eder ve: “İzzetime yemin ederim ki, onları Benden kurtaramazsın” buyurur. Arkasından zebanileri çağırarak su emri verir: “Alın sunu!” Ulu sözü, heybet ve celâliyle bunu söylerken Aziz ve Celil olan Allah’ı ne zannediyorsun?

Düsün bir kere, Allah seni affetmezse, sen izzet ve kudret sahibi Allah’tan gazabını isitmis ve O seni, asağılatıcı ve kuvvetli pençeleriyle zebanilere havale etmisken, sen ensen ve boynunda onların pençelerinin siddetli dokunusundan baska bir sey duymazsın. Sen zebanilerin elinde, yüzün kara olarak Cehenneme götürülürken, helak olduğuna kesin olarak inanmıs ve perisan bir vaziyette Cehenneme doğru sürüklenirken kendini bir tahayyül et! Kararmıs yüzünle, kitabın sol elinde, yaratıkların arasından feryat ve figan ederek geçip gidiyorsun. Melek de kolundan tutmus söyle sesleniyor: “Bu falan oğlu falan öyle bir mutsuzluğa çarptı ki, bundan böyle asla mutluluk yüzü göremeyecektir!” Allah seni gazap ve öfkesiyle teshir etmistir. Mahlukatına rezil ve rüsvay olmussundur. Senin hakkında iyi düsünenlerin bu düsüncesi bosa çıkmıs, hakkında kötü zan besleyenlerin bu zanları gerçeklesmistir.

Gösterişin Cezası

Belki de Allah sana bunu, dünyada iken Kendi katındaki makam ve dereceni kaybetme pahasına kulları nezdinde makam ve mevki arayarak O’na olan itaat ve ibadetinde yapmacık davranısın yüzünden yapmıstır. Böylece seni, davranıslarında Kendisine tercih ettiğin kimseler yanında rezil etmistir. Çünkü sen, Allah’ın övgüsü yerine, Allah’a olan ibadet ve taat konusunda o kulların övgüsüne razı olup memnun olmustun. Bir o durumu düsün bir de bunu! Bu tehlikeyi hatırla! İki durumdan hangisinin seni yücelteceğini ve iki durumdan hangisinin senin için hazırlandığını dikkatle düsün!

Ka’b’ın söyle dediği rivayet edilmistir: “Bir kisinin Cehenneme götürülmesi emredilir edilmez, yüz bin melek üzerine birden hücum eder.” Ebû Abdullah dedi ki: “Bana söyle bir bilgi ulastı: Kul Allah’ın huzurunda durdurulup da beklemesi uzayınca melekler söyle derler:

“Allah’ın lanetine uğrayası kul! Aziz ve Celil olan Allah’a bu kadar çok mu karsı geldin? Oysa dünyada güzel bir dıs görünüs sergiliyordun.” Ebû Abdullah sözlerine devamla söyle dedi: “Kim ki Allah’ın sevmediği islerle kendini insanlara sevdirmeye çalısır ve Allah’ın hoslanmadığı seylerle O’na kafa tutarsa, o kimse izzet ve celâl sahibi Allah’a, kendisine hiddet ve gazab etmis olarak kavusur.”

SIRAT

Sıratın Mahiyeti

Bütün incelik ve kayganlığıyla Cehennemin üzerine uzatılmıs ve altında da Cehennem, dalgalarıyla çırpınıp dururken gözünü kaldırıp Sırat köprüsüne baktığında yüreğine dolacak korkuyu bir düsün! Bu ne müthis ve korkunç manzara! Üzerinden geçeceğini kesin olarak biliyor, altındaki Cehennemin karanlığına bakıyorsun. Ates dalgalarının hısırtısını ve ta derinden kabarısının gürültüsünü isitiyorsun. Melekler sesleniyor: “Rabbimiz, bunun üzerinden kimi geçirmek istiyorsun?” Yine sesleniyorlar: “Rabbimiz, Rabbimiz! Sen kurtar! Sen kurtar!” Onca korkunç manzarasıyla ona bakıp dururken birden söyle seslenilir: “Çıkın köprüye!” Birden bire senin ve mahlukatın ayağı altından değismek üzere toprağın yükselisini hissedersin. Sonra yer, baska bir yere dönüsür. Bütün mahlukat âdeta bembeyaz gümüsten bir zemin üzerinde yayılmıslardır. Sonra sen bütün dehsetiyle köprüye bakarken sana ve seninle birlikte herkese söyle denilir: “Çıkın köprüye!” Sana “Köprüye çık” denildiği andaki yüreğinin çırpınıs ve korkusunu bir düsün! Korku ve endiseden aklın uçmustur. Sonra köprüye çıkmak için iki ayağından birini kaldırırsın. Ayağının altıyla onun keskinlik ve inceliğini hissedersin. Korkudan yüreğin ağızına gelir. Sonra diğer ayağını üzerine koyar, doğrulursun. Simdi tam olarak köprünün üzerindesin.

Sıratta Günah Yükü

Sırtında tasıdığın günah yükün gittikçe ağırlasmaktadır. Kalbin uçacak gibi olmasına rağmen köprüde yürümeye basladın, nihayet zirveye ulastın. Sonra köprünün sallanmasıyla asağıya doğru kaymaya basladın. Asağıda Cehennemin kaynaması bütün insanları bir ıstıraba sürüklemistir. Önünden ve arkandan insanlar pesi pesine Cehenneme yuvarlanmaktadırlar.

Acz ve zaafına rağmen köprü üzerindeki hâlini bir düsün! Önünden ve arkandan ayakları kayan erkek ve kadınlara bakmaktasın. Basları önlerine eğik, ayakları köprünün üzerinde... Melekler bazı erkeklerin sakallarından, bir kısım kadınların ise perçemlerinden yakalamaktadır. Bazılarının boynunda da halkalar vardır.

Yükselen Kıvılcımlar

Cehennem atesi, onları yakalamak için azdıkça azmakta, cosup kaynamakta ve tepelerinin hizasına kadar kıvılcımlar saçmaktadır. Melekler onlara kancalar atıp çekmekte, ates onların arzu ve hasretiyle kükreyip haykırmaktadır. Atesin kıvılcımları insanların ta baslarına kadar sıçrayıp yetismekte ve onları Cehennemin içine kadar çekmektedir. İnsanlar kurtuluslarından ümit kesmis vaziyette feryat ve figan etmektedir. Alevlerin ta tepelerine kadar çıkmasından asağıya yuvarlanmakta ve “Mahvolduk! Helak olduk!” diye bağırmaktadırlar. Sen de, “ayaklarım kayar, köprüden asağıya uçarım, düsüp vücudum paramparça olur, ayaklarım köprünün üzerinden kesilip havalanırım” korku ve endisesi içerisinde onlara bakmaktasın.

Sıratta Hâlimiz Ne Olur?

Bu hâli sakin bir kafayla ve güçsüz bedenine acıyarak düsün! Köprünün üzerinden rahat geçmek için daha dünyada iken günah yükünü hafiflet. Hiç süphesiz Kıyamet gününün tehlikeleri, onları dünyada iken akıllarıyla düsünen, onlardan kurtulusa çok büyük önem veren, kalblerine Âhiretteki kurtulusun ağır yükünü yükleyen, o kurtulabilme korkusunu yüreklerinde tasıyan Allah dostları için hafifletilir. Bu özelliklerinden dolayı Mevlâları, Kıyamet günü bunları üzerlerinden hafifletir. Öyleyse sen de bunları sürekli olarak göz önüne getir, bunların korku ve kaygısını kafandan bir an olsun çıkarma ki, Allah da böylece sana hafifletip kolaylastırsın. Çünkü Allah zatına yemin ederek, dostlarına hem dünyadaki hem de Âhiretteki korkuyu tattırmayacağına söz vermistir.

CEHENNEM

Ya Sırattan Düşersen...

Siddetli korku ve zayıf bedeninle Sırat köprüsünün üzerinden geçisini düsün! Eğer gazaba uğramıs ve affedilmemissen, birden bire ayağının Sırattan kaydığını görürsün. Eğer Allah seni affetmezse, ayağının Sırattan kayacağı anki hâlini düsün! O anda kendi kendine, “Ebediyyen mahvolup gittim!” dersin. “İste korkup endise ettiğim basıma geldi.” dersin. Aklın uçar. Sonra diğer ayağın da kayar. Bas asağı düsersin. Ayakların Sırattan kesilmistir. Demir kancaların deri ve etlerine saplanmasından baska bir sey hissetmezsin. Bunlarla atese doğru çekilirsin. Ates üzerine hücum eder.

Cehennem, Mevlâsının gazabından dolayı öfkesi kabarmıs bir hâldedir. Ates seni çektikçe sen Sırattan asağıya doğru uçarsın. Atesin hararetini hissettiğin anda, “Mahv oldum!” “Helak oldum!” diye feryat edersin. Pismanlık ve teessüf bütün kalbini kaplamıstır. Daha ölmeden önce ve dünyadayken Aziz ve Celil olan Allah’ı razı etmeyi, hoslanmadığı her seyden de el çekmeyi ve böylece seni affetmesini bos yere temenni edersin. Nihayet sen atesin ortasına varınca, alevleriyle üzerine tamamen kapanır. Yüreğinin hasret ve pismanlık atesi doruk noktaya ulasmıstır. Sen cenemme atıldığın anda sisersin. Sen yüzükoyun Cehenneme yuvarlanıp feryat ve figan ederken Aziz ve Celil olan Allah Cehenneme “Doldun mu?” diye seslenir. Sen hem Cenab-ı Hakk’ın seslenisini, hem de Cehennemin su cevabını isitirsin: “Daha var mı?” (Kaf Sûresi: 30) Sen atesin içinde iken, alevleri vücudunu sararken ve yaraları bedenini kaplarken Yüce Allah:

“Boş yerin var mı?” der. Sonra çok geçmeden vücudun akar, etlerin dökülür, sadece kemiklerin kalır. Sonra ates içine salıverilir. Orada ne varsa hepsini yer bitirir. Sen feryat edip ates de ciğerlerinin içine girerken, o ciğerlerinin hâlini düsün! Sen ağlayıp pismanlığını haykırdığın hâlde bile artık sana acınmaz. Bir daha günaha dönmeyeceğim diye söz versen bile artık tevben kabul edilmez ve feryadına cevap verilmez.

Cehennemin İçeceği

Orada kalısın uzamısken hâlini bir düsün! Azap siddetlenerek devam eder. Sıkıntı zirveye ulasır. Susuzluğun siddetlenir. Dünyadaki içecekleri hatırlarsın. Cehenneme sığınırsın. Sana azap vermekle görevli meleğin elinden kabı alırsın. Eline alır almaz altında avucun yanar. Hararetinden ve kızgınlığından elin parçalanıp etleri dökülür. Sonra o kabı ağzına yaklastırırsın. Yüzün kavrulur. Sonra yudumlamaya çalısırken boğazının derisini soyar. Karnına ulasınca iç organlarını parçalar. Sen feryat ve figan edersin. O anda dünya içeceklerini, onların soğukluk ve lezzetini hatırlarsın. Sonra hararetini dindirmek ister ve dünyada alıstığın gibi yıkanmak ve suya dalmak sûretiyle serinlemek maksadıyla hamîm (kızgın su) havuzlarına kosarsın. Kızgın suya dalınca, tepeden tırnağa bütün bedeninin derisi soyulur. Daha hafif olur ümidiyle bir daha atese kosarsın. Sonra yine atesin yangını sana siddetli gelince kaynar suya geri dönersin. Böylece atesle kaynar su arasında mekik dokursun. Atesin harareti son dereceye ulasmıstır. Sen ise bir ferahlık ararsın. Kaynar su ile ates arasında da bir ferahlık duyamazsın. Serinlik istersin ama asla bulamazsın. Sıkıntı, susuzluk ve yorgunluk dayanılmaz dereceye varınca Cennetleri hatırlarsın. Aziz ve Celil olan Allah’ın yakınlığını ve Cennet nimetlerini kaybetmekten gelen acı bir hüzün ve burukluk kalbinden boğazına doğru tırmanır. Sonra Cennetin içeceklerini, soğuk suyunu ve hos yasayısını hatırlarsın. Bundan yoksun kalmanın hasreti gönlünü parçalar.

Cevapsız Kalan Feryat

Sonra Cennette baba, anne, kardes ve benzeri bazı akrabalarının bulunduğunu hatırlarsın, yanık bir kalbden yükselen hüzün dolu bir sesle onlara söyle seslenirsin: “Ey anneciğim! Ey babacığım! Ey kardesim! Ey dayıcığım! Ey amcacığım! Veya ey kız kardesim! Ne olur bir yudum su! Onlar da sana red cevabı verirler. Böylece ümidini bosa çıkartmalarından ve Aziz ve Celil olan Rabbinin sana olan gazabından dolayı onların da sana öfke duyduklarını görmenin hasret ve üzüntüsünden kalbin parçalanır. Bunun üzerine dünyaya seni geri göndermesi ümit ve dileğiyle hemen feryat ederek Allah’a sığınırsın.

Ne var ki uzun bir süre, sana değer vermediğini göstermek için cevap vermez. Kuskusuz sesin O’nun nezdinde menfurdur. Makamın O’nun yanında düsüktür. Sonunda Kendisine beslediğin bütün ümit ve emel bağlarını koparan su sözleriyle sana seslenir: “Sinin orada Benimle konusmayın!” (Mu’minûn Sûresi: 108) Sen, susup sinmeni emreden ve senin gibilere cevap verilmeyeceğini belirten O’nun bu ulu seslenisini isitince, âdeta ağız ve burnuna gem vurulur. Ruhun bedeninde çıkmakla kalmak arasında tereddütle gider gelir. Göğsünde nefesin daralır. Sesli sesli soluyan ve konusmaya takat getiremeyen bir ıstırap içinde kalırsın.

Ümitsiz Çırpınış

Sonra Allah ümitsizlik ve hasretini daha da artırmak ister. Senin ve oradaki diğer düsmanlarının üzerine Cehennem kapılarını kapatır. Eğer O seni affetmezse, Cehennem kapısının gıcırdayıp üzerine kapandığını gördüğünde hâlini düsünebiliyor musun? Üzerlerine Cehennem kapıları kapatılırken gıcırtısını duyduklarında sen ve diğer Cehennem sâkinlerinin ümitsizliği ne büyük olacak. Çünkü, Allah‘ın kapıları bu sekilde üzerlerine kapatması, hiç kimsenin oradan çıkmaması için olduğunu anlamıslardır. Ümitsizlikten kalbleri parçalanır. Ümit bağları tamamen kopar. Kendileri için sonsuza dek Allah’ın azabından hiçbir kaçıs, kurtulus ve necat kapısı yoktur. Önlerinde ölümsüz, sonsuz bir hayat, bedenlerinden acısı hiç eksik olmayan bir azap vardır. Yürekleri sürekli olarak yanıp kavrulur. Onlara ebediyen rahatlık ve ferahlık yoktur. Bitmez hüzünler, tükenmez gamlar, onulmaz hastalıklar, çözülmez kelepçeler, sonsuza dek çıkarılmaz bukağılar, ebediyen dinmeyecek susuzluklar, asla bitmeyecek sıkıntılar ve gırtlaklarında duran zakkumdan baska hiçbir seyle ve hiçbir zaman doyamayacakları açlıklar...

Allah’ın Rızasını Kaybetme Hasreti

Onlar zakkumun üstüne boğazlarını açması için “Su!” diye imdad isterler de kendilerine verilen kaynar su ciğerlerini parçalar. Aziz ve Celil olan Allah’ın rızasını kaybetme hasreti kalblerine oturur. Allah’ın Cennetteki yakınlığından yoksun kalmanın acısı yüreklerini kanatıp durur. Ağlamalarına acınmaz. Çağrılarına cevap verilmez. Feryatlarına kosulmaz. Pismanlıkları kabul edilmez. Suçları bağıslanmaz. Aziz ve Celil olan Allah’ın gazabı onların üzerinedir. Onlardan sonsuza dek razı olmaz. Çünkü onlara gazab etmistir. Allah’ın gözünden düsmüsler ve değerlerini yitirmislerdir. Bu yüzden de onlardan yüz çevirmistir.

Aç ve susuz bir hâlde, Cennet ehlinden yakınlarını çağırdıklarında hâllerini bir görebilseydin? Söyle yalvarırlar: “Ey Cennetlikler, ey babalar, analar, kardesler, bacılar! Kabirlerimizden susuz çıktık, Allah’ın huzuruna susuz vardık, susuz bir hâlde Cehenneme götürülüsümüz emredildi. Bize biraz su veya Allah’ın size rızık olarak verdiklerinden bir sey gönderin!” Cennetlikler onlara “Susun!” diye cevap verirler. Yürekleri bir kez daha hasret ve nedametle dolar. Orada ümitsiz bir hâlde gidip gelirler. Sonsuza dek yüzleri serin bir meltem görmez. Orada ebediyen ağızları soğuk bir seye değmez. Hiçbir zaman gözlerine uyku girmez. Onlar sürekli bir azap ve kesintisiz bir horluk içerisindedirler.

Allah Affetmezse

Allah seni affetmezse aynen bu örnekteki gibi olacağını düsün! Azap görenlerin sûretlerini bir görebilseydin! Ates etlerini yiyip tüketmis, yüz güzelliklerini silip götürmüstür. Vücutları mahvolup gitmis. Sadece yanmıs ve kararmıs olarak birbirine ekli kemikler kalmıstır. Zincir ve bukağıları içerisinde endise ve ıstırap çekmekte, ölüm ve helaklarını feryatla istemekte, çığlıklarla ağlayıp figan etmektedirler.

Onları bu hâlde görseydin, kötü manzaralarından duyduğun korkudan kalbin erir, pis kokularından vücudun zayıflar, cisimlerinin siddetli sıcaklığı ve nefeslerinin hararetinden ruhun bedeninde duramazdı. Sen de orada, onlardan biri olarak, kalbinden ümit ve emel parıltısı kaybolup gitmis, ye’s ve ümitsizlik seni kaplamıs, acıklı bir hâldeki bedenini göz önüne getirerek bir düsün! Acaba hâlin nice olur?! Allah’ın sevip beğenmediği şeylere bakmanın ceza ve karsılığı olarak iki gözüne ateş dolar ve sen atesin gözlerini yakarken çıkardığı sesi duyarsın. Ates kulaklarına nüfuz eder ve sen onun uğultu ve gürültüsünü isitirsin. Ates seni bürür ve kemiklerinden etlerini silkeler. İçine kadar nüfuz eder ve ciğer ve bağırsaklarını yer bitirir. Kalbini hasret, pismanlık ve üzüntü kaplar.

Günahlarına Ağla!

Acizliğine karsı merhametin galeyana gelmis bir hâlde bunları sakin bir kafayla düsün! Rabbinin sevmediği ve razı olmadığı seylerden vazgeç. Böylece belki, O da senden razı olur. Aklınla O’na sığın ve günahlarını bağıslamasını dile ki, seni affetsin. Korkusundan ağla ki, sana merhamet edip kusurlarını bağıslasın. Hiç süphesiz tehlike büyük, bedenin zayıf ve ölüm ise sana çok yakındır. Bunun yanısıra aziz ve celil olan Allah her seyi bilir, seni görür ve seninle ilgili gizli-açık hiçbir sey O’nun ilminden kaçmaz. Sana gazab, nefret, buğz ve öfkeyle bakmasından sakın. O sana gazab ederse, sen ferahlık ve sevinç yüzü göremezsin.

Allah’ın emirlerine karsı gelmekten uzak dur, O’ndan kork, O’ndan haya et ve yüceliğini an. Seni gözetleyisini hafife alma, seni görmesini küçük görme.

Senin üzerinde olan yüce makamını ve seni bilisini ta’zim et. Seni ansızın yakalamadan O’ndan kork ve çekin. Emirlerine muhalefet acısının izlerini görmeli ki, bu muhalefetten ne kadar pisman olduğunu bilsin. O’na karsı gelmekten dolayı üzüntün büyük olsun, gamın siddetlensin ve bu isyanının ne derece seni üzüntüye boğduğunu görsün. Bunu senden bilip görürse, seni bağıslar ve günahlarından geçer. Aziz ve Celil olan Allah’a hedef olma! Çünkü, ne onun gazabına takatin, ne azabını kaldıracak gücün, ne ikabına katlanacak ve ne de yakınlığından yoksun kalmaya dayanacak sabrın yok. Öyleyse ölümle ona kavusmadan önce kendini hazırla. Ölümün ansızın geldiğini kabul et ve sana yukarıdan beri anlattıklarımı düsün! Kaldı ki ben sana ölümle ilgili çok az sey söyledim. Bunları, kendi aleyhinde islediğin suçları ve bu suçlarla hakettiklerini kesin olarak bilip inanan sakin bir kafayla düsün! Dinin hakkında basına gelecek musibeti göz önüne getir! Aziz ve Celil olan Allah üzerinde musibet acısının izlerini görsün. Belki sana merhamet eder, bağıslayıcılığı ve esirgeyiciliğiyle seni affeder.

CENNET

Sıratta Mü’min

Eğer af ve bağıs sahibi kimselerden isen, Allah’ın af ve bağıs ile sana lütfedeceğini düsün! Sıratın üzerinden geçersin. Yanında nurun, sağında ve önünde kosuyor. Amel defterin sağ elinde. Yüzün pırıl pırıl. Allah’ın huzurundan yüzünün akıyla hesabını vermis olarak ayrılmıs ve senden razı olduğuna kesin kanaat getirmissin. Abidler grubu ve müttakiler zümresiyle birlikte Sıratın üzerindesin. Melekler: “Ya Rabbi sen koru, Ya Rabbi Sen koru!” diye sesleniyorlar. Bununla birlikte korku ne senin ne de diğer mü’minlerin kalbinden bir an olsun ayrılmaz. Sen çağırırsın, onlar çağırır: “Ey Rabbimiz! Nurumuzu bizim için tamamla, bizi bağısla; çünkü Sen her seye kadirsin” (Tahrim Sûresi: 8) Münafıkları, nurları sönmüs, kalblerini korku kaplamıs ve nurlarının tamamlanmasını ve bağıslanmalarını istedikleri anı bir düsün!

Sırattan Geçis Hızı, Günah Yükünün Hafifliği Ölçüsünde

Düsün bir kere! Sen korkuyla birlikte hızla geçiyorsun. Sırattan geçis hızının, günahlarının ağırlık veya hafifliğine göre olduğunu göz önüne getir. Köprünün sonuna varmıssın. Gönlünde ümit ağır basmıs, vücudunu nur bürümüstür. Henüz Sıratın üzerindeyken Cennetin nimetlerini gözlerinle görüyorsun. Kalbin, Cennete, Allah’ın komsuluğuna ereceğine artık kesin olarak inanmıstır. Allah’ın rızasına özlem duyuyorsun, nihayet Sıratın sonuna gelmissin. Bir ayağını, Cennetin kapısıyla Sıratın ucu arasındaki bölgeye atıyorsun. Attığın ayağın yere basıyor. Henüz diğer ayağın Sıratın üzerinde bulunuyor. Korku ve ümit birlikte kalbini kaplamıs ve sana galip gelmislerken diğer ayağını da atıyorsun. Artık Sıratı bütünüyle geçmissin. Söz konusu bölgede iki ayağın da iyice yere basmıs. Bütün vücudunla köprüden ayrılmıs ve onu geride bırakmıssın. Cehennem, üzerinden geçenlerin altında çalkalanıp duruyor.

Sen Sıratın üzerindeki insanlara ve altındaki Cehenneme bakıyorsun. Cehennem öfke ve hiddetle kükreyip homurdanarak Sırattan ayağı kayanın üzerine atılmakta, kafa ve vücutlarını bürümektedir. Allah’ın seni kurtardığı tehlikenin büyüklüğüne dönüp baktığında kalbin sevinçten uçmaktadır. Allah’a hamdedersin. Sükür duyguların bir kat daha artar. Acizliğine rağmen Cehennemden seni kurtarmıstır. Cehennemi ve köprüsünü arkanda bırakmıs, Rabbinin komsuluğuna, Cennete doğru gidiyorsun. Sonra güven içerisinde Cennetin kapısına adımını atıyorsun. Kalbin sevinç ve nese ile dolmustur. Sevinç ve sürurla yürümeye devam ediyorsun.

Cennetin Kapısına Varış

Tam Cennetin kapısına varınca, kapı bütün güzelliğiyle boy gösterir. Güzellik ve nuruna, Cennet ve surlarının hüsn-ü cemaline bakıyorsun. Sen ve öteki Allah dostları Cennetin kapısına vardığınızda kalbin sevinçten uçar. Neseli ve sürurlu gönlün Cennete girmeye can atmaktadır. O nurlu kafile arasına katılmıs kendini bir düsün! Onlar, kerem ve hosnutluğuna mazhar olmus bahtiyarlardır. Çehreleri Allah’ın rızasıyla pırıl pırıldır. Sevinçli, neseli ve sürurludurlar. Cennetin kapısına, mezarının tozu toprağı, mahserin harareti ve basından geçenlerin yorgunluğuyla varmıssın. Allah’ın, dostları için hazırladığı pınara ve güzel suyuna bakarsın. Soğukluğuna ve güzelliğine sevinerek içine dalarsın. Çok hos ve soğuk olarak buluyorsun. Mahserin bıraktığı üzüntüyü bir anda giderir. Seni her türlü toz ve kirden tertemiz eder. Dokunur dokunmaz hissettiğin güzel suyundan dolayı son derece sevinçlisin. Sıratın hararetinden ve kavurucu sıcağından yeni kurtulmussun.

Cennetin kapısına, atesin, bedeninin bir kısmını kızgın hararetiyle yiyip bitirdiği bazı kimseler de ulasırlar. Sen de öyle biri olabilirsin. Mahserin hararetinden, mahlukatın nefeslerinin hararetinden, Sıratın kavurucu mesakkatinden kurtulusu ne zannedersin?

Bütün bunlardan geçerek Cennetin kapısına kadar varmıssın. Sıratın hararetinden ve kıyametin yakıcı sıcağından sonra vücudun o suyun serinliğine daldığı zaman kalbindeki sevinci bir tahayyül et! Sen Cennete girmek ve orada ebedî kalmak için temizlenmek üzere yıkandığını bildiğinden dolayı son derece sevinçlisin. Sen ha bire o suda yıkanırsın. Yakındıkça rengin güzellik üstüne güzellik kazanır, vücudunun parlaklık, güzellik ve ferahlığı artar. Sonra o sudan en güzel sûrette ve nurun tamamlanmıs olarak çıkarsın. O sudan çıkıp mükemmel güzelliğine, yüzünün cemal ve parlaklığına baktığın andaki gönlünün sevincini düsün! Çünkü, sen ancak Rabbinin katına, Cennete girmek için temizlendiğinin kesin farkındasın.

Kötülüklerden Arındıran Pınar

Sonra baska bir pınara yönelip gider ve kaplarından birini eline alırsın. Bakısını bir kabın güzelliğine bir de içeceğin güzelliğine çevirdiğini bir göz önüne getir! Sen bu içeceği ancak, kalbini her türlü kin ve düsmanlıktan temizlemesi ve vücudunun sonsuza dek rahat etmesi için içtiğini bilmektesin. Nihayet kadehi dudağına koyup da içtiğinde tadını hiç bilmediğin ve içmesine alıskın olmadığın bir içecek olduğunu görürsün. Ağzından midene doğru süzülür süzülmez, hissettiğin lezzetinden dolayı kalbin sevincinden uçar gibi olur.

Sonra için her türlü hastalık ve kötülükten tertemiz olur. Daha önce içinde bulunup da, seni gam, kaygı, hırs, sıkıntı, öfke ve düsmanlığa doğru çeken her türlü tabiatlardan göğsünün temizlenis lezzetini hissedersin. O anda içinin temizlenis serinliği ne güzel ve bunun gönlüne sağladığı rahatlık ne hostur! Nihayet kalb ve beden temizliğin tamamlanıp Allah dostlarının da seninle birlikte bu temizliği tamamlanınca -ki Allah seni de onları da görüp bilmektedir- cömert ve merhametli olan Mevlân, Cennetin meleklerden olan bekçilerine emreder. Onlar sürekli olarak Kendisine itaat etmekte, O’ndan korkmakta, azabından dolayı ürperip titremekte, O’na ta’zim ve tesbih ederek heybet duymakta ve gazabından sakınmaktadırlar. Allah sözü edilen bekçilere, dostları için Cennetin kapılarını açmalarını emreder.

Açılan Cennet Kapıları

Onlar Cennetin avlu ve bahçesinden kapısına doğru hızla kosarlar. Cennetin kapısına gelirler, kapıları açmak için ellerini uzatırlar. Girmeye artık kesin olarak kanaat getirdiğinden gönlün sevinç ve sürurla dolar. Cennet kapılarının gıcırtısını isitirsin de içini nese kaplar, kalbine sevinç hakim olur. Âlemlerin Rabbi’nin Cennetinin kapısı kendilerine açılanların sevinci ne muazzam sevinçtir!

Cennete Giriş

Cennetin kapıları açılınca, güzel kokularının meltemi ve akar sularının hos sesi dalga dalga yayılır. Yüzünü ve bütün bedenini âdeta oksar durur. Cennetin hos rayihaları, keskin misk kokusu, kırmızı zaferanı, sarı kâfuru ve gri anberi, meyvelerinin nefis kokuları, güzelim ağaçları, oksayıcı meltemleri her tarafta dolup tasar. Bu güzel kokular ve esintiler, koku alma duyunda birbirine karısır, nihâyet beynine ulasır, hosluğu kalbini doldurur, oradan da bütün organlarından tasar. Gözünle Cennet kösklerinin güzelliğine, yesil zümrütten, kırmızı yakuttan, beyaz inciden büyük taslarla örülmüs binalarına bakarsın. Nuru, parlaklık ve güzelliği her tarafı kaplamıstır. Allah onları berraklık ve parlaklıkta mükemmel yaratmıstır.

Bu ve Cenneteki diğer seylerin nuru birbirine karısmıstır. Oraya girdiğinde, çok büyük nimetlere ereceğini ve Rabbinin cemalini seyredeceğini bildiğinden, gönlün sevinçle dolarak Allah’ın perdelerine bakarsın. Cennet havalarının ve rüzgarlarının hos kokusu, manzarasının parlaklığı, meltemlerinin tatlı rayihası ve oksayıcı serinlği bir araya gelmistir. Bu, yüzüne ilk deyip oksayacak olan güzel esintilerdir.

Nurlu Kafile

Düsün bir kere! Cennete girmekle mesrursun. Kapısının, senin ve seninle birlikte diğer Allah dostları için açıldığını biliyorsun. Sevincin, baktığında gördüğün gözalıcı güzelliği, ondan yayılıp gönlüne kadar ulasan hos kokusu, yüz ve bedenini oksayan nefis havası ve serin melteminden ileri gelmektedir. Düsün bir kere! Allah sana bütün bu seyleri ihsan etmis. Bu manzara karsısında sevincinden ölsen bile sana çok görülmez. Nihayet melekler Cennetin kapısını açınca, senin ve seninle beraber diğer Allah dostlarının yüzüne gülümseyerek sizi karsılarlar. Sonra Allah’ın izzetine yemin ederek yaratıldıkları günden beri ancak bu anda ve sizin için güldüklerini söylerler.

Sonra size “Selâmün aleyküm!” diye seslenirler. Mükemmel sûretleri ve parlak nurları yanında bir de güzel nağmelerini, hos sözlerini, tatlı selâmlarını bir tasavvur et! Sonra selâmlarına su sözleri de eklerler: “Tertemiz geldiniz. Artık ebedî kalmak üzere girin buraya!” (Zümer Sûresi: 73) Cennetlikleri, her türlü kir, pas, kin ve sinsilik gibi maddî ve manevî pislikten temiz olmak ve dinî ve dünyevî bütün kötülüklerden uzak bulunmakla överler. Sonra Allah adına, O’nun saadet yurdu olan Cennete girmelerine izin verirler. Sonra orada sonsuza dek kalacaklarını bildirerek: “Tertemiz geldiniz. Artık ebedî kalmak üzere girin buraya!” (Zümer Sûresi: 73) derler. Sen ve seninle birlikte Allah’ın sevgili kulları bunu isitince içeri girmek için kapıya kosarsınız. Kapılar girenlere dar gelir. Tıpkı Utbe bin Gazvan’ın Hz. Peygamber (s.a.v.)’den naklen belirttiği gibi: “Cennetin kapısından sıkısarak girmeleri benim için sefaatimden daha önemlidir.” Cennetin kapısı izdihamdan dolayı sıkısır. Kırk senelik yürüyüs genisliğinde olan kapının, Rahman’ın dostlarının kalabalığına dar gelmesini ne sanıyorsun? Yakut ve inciden yapılmıs saraylarının güzelliğini görerek kosan bu kalabalık ne değerli bir kalabalıktır! Düsün bir kere! Mahserin o kalabalığı içerisinde Allah seni affetmis. Cennetin kapısına doğru kosanlarla birlikte kosuyorsun. Temizlenmis vücutlarla parlamıs ve dolunay gibi aydınlanmıs yüzlerle sevinenlerle birlikte seviniyorsun. Vücutlarından günesin ısınları gibi nurlar saçılmaktadır! Sen Cennetin kapısını geçip toprağına ayak bastığında bakarsın ki, o keskin bir misk ve üzerinde olgun bir zaferan yesermistir. Misk, gümüs gibi parlak bir zeminin üzerine serpilmistir. Etrafında da zaferan bitmistir.

Ölümsüzlük Yurduna İlk Adım

İste bu, azap ve ölümden emin olarak ölümsüzlük toprağına attığın ilk adımdır. Sen misk toprağı ve zaferan bahçesi içerisinde adım adım ilerliyorsun. İki gözün, ağaçlarının güzelliğinden ve manzarasının göz alıcılığından doğan inci gibi parlak güzelliğine takılıp kalmıstır. Sen iste böyle zaferan bahçelerinde ve misk yığınları içindeki Cennet topraklarında gezerken birden Cennetteki zevcelerin, çocukların, hizmetçi ve usakların arasında -Ali bin Ebî Talib’ (r.a.)’ın belirttiği gibi- “Falanca geldi!” diye seslenilir. Hepsi de seni karsılamaya gelirler. Tıpkı dünyada kayıp kisisinin geldiği kendisine müjdelenen bir kimsenin sevindiği gibi senin gelisinden dolayı sevinirler.

Sen saraylarına bakarken, birden onların tatlı seslerini ve hos karsılayıslarını duyarsın. Bundan dolayı sevincinden uçar gibi olursun. Onların senin hakkındaki tezahürat seslerini duyduğunda hissettiğin sevinçle kendinden geçerken, usaklar sana doğru hızla kosarlar. Cennet çocukları yolunda saf bağlarlar. Usaklar sana doğru gelirlerken, sabırsızlıktan zevcelerini bir telastır almıstır. Her birisi senin gelisini görüp, dönerek kendisine haber vermek ve bu sevinçli müjdeyi kendisine ulastırmak için birer hizmetçisini gönderir. Seni karsılamadan önce hizmetçiler seni görürler. Sonra her esinin hizmetçisi kosarak yanına döner. Senin gelisini kendisine müjdelediğinde her birisi hizmetçisine: “Sen gerçekten onu gördün mü?” diye siddetli sevincinden inanamayacak. Sonra her birisi baska bir hizmetçi gönderir. Senin geldiğine iliskin pespese müjdeler kendilerine gelince, sevinçten yerlerinde duramazlar. Eğer Allah çadırlarından dısarı çıkmamayı kendilerine zorunlu kılmasaydı seni karsılamak üzere bizzat çıkacaklardı. Nitekim Mevlân söyle buyuruyor: “Otağlar içinde sahiplerine tahsis edilmis huriler vardır” (Rahman Sûresi: 72) Ellerini kapılarının kenarına dayayıp baslarını dısarı çıkarırlar ve çehrenin ne zaman kendilerine görüneceğini, uzun hasretlerinin ve siddetli özlemlerinin ne zaman dineceğini, gözlerinin nuru, rahatlarını kaynağı, Rablerinin dostu ve Mevlâlarının sevgilisini görecekleri anı dört gözle beklerler. Sen saraylarının parlak güzelliğine bakarak misk tepeleri ve zaferan bahçeleri arasında gezinirken, usakların olanca nur ve güzellikleriyle seni karsılarlar. Huzuruna gelen ilk usağını öylesine büyük görürsün ki, Rabbinin meleklerinden biri sanırsın. O sana söyle der: “Ey Allah’ın dostu! Ben sadece senin bir hizmetçinim. Senin emrine verildim. Benden baska yetmis bin usağın daha vardır.” Sonra parlaklık ve nurlarıyla hizmetçiler birbirini takip eder. Her biri seni saygıyla selâmlar.

Cennet Saraylarına Varış

Sen Cennette iken gönlünün sevincini bir düsün! Usakların, huzurunda ayakta beklemekte, sana saygı göstermektedirler. Arkasından sedeflerindeki incileri andıran hizmetçilerin seni karsılayıp selâmlıyorlar. Sonra gelip huzurunda divan duruyorlar. Daha sonra usak ve hizmetçiler kafilesi arasında ihtisamla yürüyorsun. Sana, saraylarına, Mevlân ve Sultan’ının senin için hazırladığı nimetlerin yanına kadar refakat ediyorlar. Sarayının kapısına geldiğinde, perdedarlar kapıyı açıyorlar, perdeleri kaldırıyorlar. Hepsi de sana saygı ve tazim göstererek ayakta bekliyorlar. Saraylarının kapıları açılıp salonlarının parlak güzelliğinden, süslü ağaçlarından, nefis bostanlarından, parlak avlularından, aydınlık odalarından perde kaldırıldığı zaman göreceklerini bir tahayyül et!

Sen bütün bunlara bakarken, birden bire hizmetçilerin zevcelerine yüksek sesle müjdeyi iletiyorlar: “Bu falan oğlu falandır. Sarayının kapısından içeri girmistir!” Onlar senin gelis ve saraya giris müjdeni duyar duymaz, perdeler arkasındaki karyolalarına serili yataklarından asağı atlarlar. Çadırlar ve kubbelerinin altında gözlerin onlara bakmaktadır. Seni görmeye karsı duydukları sevinç ve özlemin kendilerini nasıl da hafiflestirdiğini ve yataklarından inislerini görmektesin. O nazlı, niyazlı, hüsün ve cemalli güzellerin çalımla ileri doğru atılıslarını bir tasavvur et!

Güzel çehreleri ile, hülle ve ziynetleri içerisinde, vücutları nazla beslenip büyütüldüklerini gösterir biçimde her birisinin hızla ileri atıldığını bir düsün! Mükemmel kametiyle divanından kubbesinin salonuna ve çadırının ortasına inisini bir göz önüne getir! Çadır ve kubbelerinin kapısına ulasıncaya kadar hızla ilerlerler. Sonra sen gelinceye kadar içinde bekletildikleri çadır ve otağlarının kapısının yanlarına ellerini dayarlar. Böylece ayakta durup bas ve çehrelerini dısarıya uzatırlar. Senin gelisinden dolayı sevinç ve neseyle dolu bir kalb ve büyük bir merakla sana bakarlar.

Ceylan Gözlü Güzeller

Gönlünün sevinci ve kalbinin nesesiyle durumunu bir düsün! Gözlerin onlara ilismis, güzel yüzlerine ve nazlı gözlerine bakısın takılmıs. Onlarla yüz yüze gelince gözlerin sasar, gönlün sevinçle tasar, gözlerinin gördüğü, gönlünün hissettiği saadet duygusunun doldurduğu kalbinin heyecanından saskın ve kendinden geçmis gibi kalakalırsın. Sen onlara doğru hasmetle yürürken, birden bire otağlarının kapısına kadar gelirsin. Onlar da hızlıca ve telasla sana doğru gelirler. Ask ve muhabbet onları hafiflestirmistir. Vücutlarının nazla beslenmesinden ve cisimlerinin ahenk ve mükemmelliğinden salınarak yürürler. Sonra onlardan her biri sana söyle seslenir: “Sevgilim, bize geç gelmene sebep olan nedir?” Sen söyle cevap verirsin: “Allah su su günahımdan dolayı beni o kadar çok bekletti ki, ben size kavusamayacağımı sandım.” Sündüs ve ipek giysiler içerisinde, sana olan özlem ve sevgilerinden aceleyle yürüdükleri için lüks elbiselerinin eteklerini misk zemini üzerinde sürüyerek etrafa hos koku yayılmasına ve zaferan otlarının dalgalanmasına sebeb olurlar. Onlardan en önde olanı, Hz. Peygamber (s.a.v.)’in buyurduğu gibi, parmak uçlarını, bileklerini ve yüzüklerini sana uzatır.

Kâfur ve zaferandan yaratılmıs, binlerce sene nazla beslenmis parmakların güzelliğini bir düsün! Ellerini sana uzattığında nasıl bir nurla parladığını ve nasıl bir ısık saçtığını bir tasavvur et! Parmaklarını parmakların arasına aldığında, nazla ve niyazla beslendiğinden ipek gibi yumusaklığıyla neredeyse parmakların arasından kayacaktır. Ellerine dokunmaktan aldığın latîf ve hos duygu gönlüne ulasır ulasmaz sevincinden aklın uçar gibi olur. Sonra onun nazlı ve niyazlı bedenine elini uzatıyorsun. O da seni bağrına basıyor. Elini boynuna doluyorsun. Ellerin gerdanlıklarına değiyor. Birbirinizi candan kucaklıyorsunuz. Seni bağrına bastığında, cisminin nazlılık ve nazeninliğinden âdete garkoluyorsun. Onun hüsn-ü cemalinden ve kucaklama lezzetinden duyduğun hazzı bir düsün!

Sonra onun güzel ve hos kokusunu koklarsın. Gönlün ondan baska her seyden geçer. Öyle ki ona dokunmadan ve hos kokusunu almadan ötürü ruhuna ulaşan sevince gark olur ve sürurla dolar. Sen bu hâldeyken birden bire diğerleri de yanına üsüsürler, seni kucaklar ve buseler kondururlar. Yüzün, onların buseler konduran gonca misali ağızlarıyla dolar. Yüz güzellikleri seni kaplar. Saçlarıyla vücudunu örterler. Hos kokuları burnunu doldurur. Onlar böyle, seni öpüp koklarlarken ve nazlı bedenleriyle kucaklarlarken bir düsün! Sana olan derin sevgileri ve uzun özlemleri nedeniyle sana sarıldıklarında büyük bir mutluluk hissederler. Seni bırakmak istemezler ve senin hos ve nefis kokunla saadete gark olurlar.

Allah’ın Vaadi Haktır

Sürur ve saadet gönlünde iyice yer edip, nesenin lezzeti bütün bedenine yayılınca, Allah’ın (dünyada) sana olan vaadini hatırlarsın. Bunun üzerine sana verdiği sözü gerçeklestiren ve vaadini yerine getiren Allah’a yüksek sesle hamd edersin.

Sonra, iyi islerde çaba ve gayretinle onları Allah’dan istediğini hatırlarsın. İste sen onları öpüp koklarken dünyada islediğin o salih amellerinin mükâfatıyla yüzyüzesin: “Çalısanlar böylesi bir basarı için çalıssın!” (Saffat Sûresi: 61) Sonra onlar sana, sen de onlara övgüler yağdırırsınız. Sonra hepsi, güzel huylarıyla hayatını senlendireceklerini yüksek sesle söyle dile getirirler: “Biz hosnut olanlarız, hiçbir zaman kızmayız. Biz karar kılmıslarız, hiçbir zaman göçmeyiz. Biz ebedî yasayanlarız, hiçbir zaman ölmeyiz. Biz nimetler içinde nazla büyüyenleriz, hiçbir zaman sıkıntı çekmeyiz. Müjdeler sana, sen bizimsin, biz de seniniz!” Sonra onlarla birlikte yürümeye devam edersin. Sen hurilerden, vildan ve hizmetçilerden meydana gelen kafilenin arasında yürürken ne güzel bir manzara arzedersin!

Nihayet bazı otağlarının yanına varırsın. Yakut ve zümrütle süslenmis içi bos bir tek inciden meydana gelen bir çadır görürsün. İçine bir göz atarsın. Yataklarını, halılarını, yastıklarını, odalarının güzel yapılmasını görürsün. Binaları, inci ve yakuttan büyük taslar üzerinde katlar hâlinde örülmüstür. Sonra astarları ipek ve atlastan olan dösekler serili ve bütün yüksekliğiyle tahtını bulursun. Çarsaflarının yüzünden yoğun bir nur yükselmekte, kenarlarındaki ipek ve dibactan yesil tüylerin güzelliği göz kamastırmaktadır. Burası özel meclis fasıllarının yapıldığı yerdir. Bunlara baktıkça gözlerin sasar. Sonra tahtından, zevcelerin için kurulmus özel mahfili seyredersin. Orada bir zevcen karyolasından yukarıdaki tahtına bakıp durmaktadır.

Küçük Birer Cennet: Huriler

Kapıların, perdelerin, kubbe ve salonunun güzelliğini bir düsün! Güzel yataklarıyla, tahtlarıyla, sütunlarıyla, yüksekliğiyle, halılarıyla ve kurulu otağlarıyla hepsini bir tasavvur et! Yatağına yaklastığında, tahtınla birlikte durursun. Zevcen önce oraya çıkar. Sen de pesinden çıkarsın. Oraya çıkınca karsı karsıya oturursunuz. Bu sekildeki manzaranız ne güzeldir!

O, yüzünün hüsn-ü cemali ve cisminin nazlılığıyla kıymetli elbiseleri ve ziynetleri içerisinde, kolunda bilezikleri, parmağındaki yüzükleri, ayağındaki halhalları, belindeki kemerleri, inci ve cevherle süslü atkıları, boynundaki gerdanlıkları, bütün bunların üzerinde basındaki inci ve yakutla süslenmis tacı, tacının altından ve omuzları üzerinden eteklerine ve ayaklarına kadar serpilmis saçı bulunmaktadır.

Sen onun ayna gibi olan boynunda kendi yüzünü, o da senin boynunda kendi yüzünü görebilmektedir. Cennet çocukları çadırının etrafında senin ve zevcenin hizmetini beklemektedirler. Otağının kenarlarından ağaç dalları meyveleriyle sarkmakta, sarayının etrafında ırmaklar muntazam bir biçimde akmakta, o ırmaklardan kollar otağının üzerine uzanarak, sarap, bal, süt ve selsebilini sana sunmaktadır. Senin ve zevcenin güzelliği doruğa ulasmıs bulunmaktadır. Sen de ipek ve sündüsten elbiseler giymis, vücudunun her mafsalına altın ve inciden bilezikler takmıssın. İnci ve yakuttan mamül tacın, basının üzerinde durmaktadır. İnciden olan tacın çehreni nur ile parlatmaktadır. Husûsî Cennetin ve bütün sarayların senin vücudunun parlaklığından ve yüzünün nurundan pırıl pırıl aydınlanmaktadır.

Cennet Irmakları

Sarayların seffaf olup içeriden dısarıyı gösterdiği için bütün zevcelerini ve hizmetçilerini, saraylarının bütün binalarını görebilmektesin. Ağaçlarının meyveleri üzerine kadar sarkmakta, sarap ve süt ırmakların altından, su ve bal ırmakların ise üzerinden akmaktadır. Sen zevcelerinle birlikte koltuklarında oturmaktasınız. Kapılarının kanatlarını açmıs, üzerine ise otağının perdesini çekmissin. Hizmetçiler ve Cennet çocukları çadırının etrafını sarmıslar. Sen onların Rabbine olan tesbih seslerini isitmektesin. İçinden geçen her seyden anında haberdar olur ve canının çektiği ve arzu ettiğin her türlü nimet ve ikramı getirip sana sunmaktadırlar. Sen ve zevcen, en mükemmel sartlarda ve eksiksiz nimetler içerisindesiniz. Onun hüsn-ü cemal ve mükemmelliğine baktığında hayretten hayrete düsüp gözlerine inanamazsın. Güzelliğinden dolayı kalbin cosar. Sevimliliğinden dolayı gönlün kendisine ısındıkça ısınır. Sen koltuğunun üzerinde otururken, o senin nedimin olup, birlikte Cennet içeceklerinden içersiniz, inciden kadehler ve gümüs gibi beyaz cam sürahilerle birbirinize Cennet sarabı, selsebil ve tesnîm ikram etmektesiniz. Onun elindeki yakut ve inciden kadehi bir göz önüne getir!

İnci gibi parlayan güzel disleriyle gülümseyerek sana kadehi uzatıyor. Parmaklarının nuru, yüz ve gerdanının nuru, Cennetin nuru ve karsıda duran senin yüzünün nuru birbirine karısarak kadehe yansıyor. Parmakları arasındaki kadehte, kadehin parlaklığı, sarabın parlaklığı, yüz ve gerdanının parlaklığı, dislerinin parlaklığı toplanıyor. Senin gibi Cennette yaratılısı mükemmel ve henüz tüyleri çıkmamıs bir delikanlı hâline gelen, parlak yüzlü, bembeyaz cisimli, sık elbiseli; içine yakutun kırmızılığı, incinin beyazlığı karısmıs som altından yapılmıs sarı ziynetli bir gencin (kendinin) saçlarını ne zannedersin! Zevce olarak sana ihsan edilen o gül yüzlü de ne güzeldir! Çocuk gibi masum, cana yakın, hos sözlü ve mükemmel yaradılıslıdır. Yüzünün güzelliği ne harikadır! Göğüsleri ne beyaz, bedeni ne zariftir! Nazla beslenip büyütülmesi kendisine mükemmel bir letâfet ve nezâket kazandırmıstır. Ceylan gözleriyle nazlı nazlı sana bakmakta, tatlı ve açık sözleriyle seninle konusmakta, ask, sevgi ve coskuyla seninle oynasmaktadır. Elinde, sadeliği ve cisminin inceliğiyle seffaf ve essiz yakuttan veya gölgesiz saydam inciden bir kadeh bulunmaktadır. Elinin güzelliği ve yüzüklerinin nuruyla kadehin güzelliğine daha bir güzellik katmıstır. Kendisinin beyazlığı, içeceğin beyazlığı, tutanın elinin beyazlık ve güzelliğiyle kadehin güzelliğini bir tasavvur et! İnci, yakut veya gümüsten olan kadehin onun mükemmel parmakları arasındaki manzarasını bir göz önüne getir. İnci gibi güzel disleriyle gülerek kadehi sana uzatıyor. Parmaklarının nuru, yüz ve gerdanının nuruyla birlikte kadehe yansıyor.

Nur Üstüne Nur

Sen karsısında oturuyor ve sen de gülüyorsun. Elindeki kadehin üzerinde, senin nurun, kadehin nuru, içeceğin nuru, onun yüzünün, gerdanının, gülüsünün nuru ve Cennetin nuru bir araya geliyor. Kadehi bütün bu nur ve ısıklarla bir tasuvvur et! Ellerinde pırıl pırıl parlıyor. Ellerindeki bütün yüzük ve bilezikleriyle kadehi sana uzatıyor. O ne tatlı uzatma ve ne göz alıcı el! Sonra o güven, lezzet ve sevinç ülkesinde pes pese sarap kadehlerini sunuyor. Sen de elinden alıyor, dudaklarının üzerine koyuyor ve yudum yudum içine çekiyorsun. Neşesi ta kalbine kadar sirayet ediyor. Lezzeti organlarına yayılıyor. Ondan daha önce hiç tatmadığın bir haz ve lezzet alıyorsun. Cennet çocukları etrafında hizmet için ayakta durmaktadır. Bunu düsün! Elinden kadehi alıp içersin, arkasından ellerinle ona geri verirsin, o da gülerek ve güzel elleriyle senden alır. Bu ne tatlı gülüstür! Böylece kadeh ellerinizde dolasıp durur. İçeceğin nuru yanaklarına yansır. İkiniz de yüksek sesle Mevlânız ve Efendinize hamd ve tesbih edersiniz. Çocuklar ve hizmetçiler de size cevaben tesbih ve tehlil (lâ ilâhe illallah) seslerini yükseltirler. O saray ve otağlarda, nağmelerle yükselen o ses ne güzeldir! Siz böyle lezzet ve sevinç içerisindeyken, yüz yıllar geçmis ve siz kalblerinizin nimetlerle mesgul olmasından farkında bile olmamıssınız.

Ziyaretçi Melekler

Birden grup grup melekler ziyaretine gelirler. Rabbinden kıymetli ve latif hediyeler getirirler. Rabbinin bu elçileri sarayını bekleyen nöbetçiler ve hizmetine amade usakların yanına vardıklarında onlardan, yanına varmak ve Mevlândan sana getirdiklerini takdim etmek için izin isterler. O zaman nöbetçi ve perdedarların Rabbinin meleklerine söyle derler: “Allah’ın dostu, esleriyle birlikte mesgul ve istirahattadır. Biz ona olan saygı ve tazimimizden rahatsız etmek istemiyoruz.” İste büyük ve yüce olan Rabbin bu gerçeğe su âyetiyle isaret buyuruyor:

“...Cennetlikler, gerçekten nimetler içerisinde sefa sürerler.” (Yasin: 55) Müfes-sirler bu âyeti isaret ettiğimiz sekilde açıklarlar. Bu ne büyük nimet, ne muazzam saltanat ki, Rabbinin elçileri bile yanına varmak için izin isterler!

Cennetinde dostlarının sanını yücelten Rabbin bu saltanata söyle isaret buyuruyor: “Ne yana bakarsan bak yığınla nimet ve ulu bir saltanat görürsün” (İnsan: 20) Bu âyetin tefsirinde söyle denilmistir: Bu saltanat meleklerin kendilerinden izin istemelerine isarettir. Kapıda Allah’ın gönderdiği elçi söyle seslenir: “Ey Allah’ın dostu, iznin alınmadan yanına girilemez. Ey Allah’ın dostu, sen Allah’ın rızasına ermissin, saltanat, arzu ve hayallerinin zirvesine ulasmıssın.”

Perdedarlarının, yanına varmaları için senden izin istemeyeceklerini söylediği zaman melekleri ve su sözlerini bir tahayyül et: “Biz ona Allah tarafından gönderilen elçileriz. Rabbinden birçok hediye ve armağanlarla geldik.” O zaman perdedarların hemen davranırlar ve yanına varmaları için senden izin isterler. Perdedarlarının o andaki durumlarını bir düsün! Kapıyı çalmak üzere ellerini kırmızı altın tahtalar üzerinde inci ile süslenmis yakuttan halkaya uzatır ve sarayının kapılarını çalarlar. Yakuttan halkalar inci ve zümrütten olan sarayının kapısına değince, duyabildiğin en güzel sesten daha güzel bir ses çıkarırlar. Bu sesi duyanların kulakları haz, gönülleri neseyle dolar. Ağaçlar kapının bu sesini duyunca meyveleri birbiri üzerine eğilir. Bundan da hos ve nefis kokulu bir meltem yayılır. Sen yüzünün cemali ve nurunun parlaklığıyla otağından dısarı çıkarsın. Perdedarlar sana doğru kosarak gelirler. Hürmetlerinden ve nurunun gözlerini kamastırmasından dolayı gözlerini kaldırıp sana bakamazlar. Söyle derler: “Ey Allah’ın dostu, Allah’ın sana gönderdiği elçiler kapıda bekliyorlar. Yanlarında Rabbinden getirdikleri kıymetli hediyeler vardır.” Sen onlara söyle cevap verirsin: “Mevlâ’nın elçilerine izin verin!” Sen izin verir vermez, kapıcılar kendilerine sarayın kapısını açarlar. Sen koltuklarına yaslanıyorsun. Senin oturma salonuna girerler.

Cennet çocukları önünde el pençe divan durmuslardır. Melekler, güzel sûretleriyle ellerindeki hediyeler parıldayıp nurlar saçarak sana doğru gelirler. Değisik kapılardan bulunduğun yere girerler ki, Rabbinin sana verdiği, “her kapıdan bir selâm” sözü gerçeklessin. Her kapıdan güzel nağmeleriyle “Esselâmü aleyküm!” diyerek sana selâm verirler. Sonra da sunu eklerler: “Ey Allah’ın dostu! Rabbin sana selâm söylüyor. Sana bu hediye ve armağanları gönderdi.”

Beklenmeyen Yeni Mutluluklar

Rabbinin sana olan armağan ve lütufları karsısında kalbinin sevincini bir düsün! Melekler yanından ayrılınca, Allah’ın sana bir nimeti olan zevcene bakarsın. Gözlerin sasakalmıs, sevincin kat kat artmıstır. Sen onunla birlikte son derece sevinç ve mutluluk içinde bulunurken, Allah’ın senin için yarattığı bir baska zevcenden en güzel bir nağme ve en tatlı bir ifadeyle söyle bir çağrı gelir: “Ey Allah’ın dostu, bizim senden nasibimiz yok mudur? Bize de bakma zamanın gelmedi mi?”

Kulakların onun güzel sözleriyle dolar dolmaz, güzel nağmesine karsı içinde doğan ask ve sevgiden dolayı neredeyse kalbin yerinden uçar. Hemen cevap verirsin: “Allah hayrını versin, sen kimsin?” Hemen cevap verir: “Ben Allah’ın kendileri hakkında söyle buyurduklarındanım: “...Onlar için ne mutluluklar saklandığını hiç kimse bilmez.” (Secde Sûresi: 17)

Tahtından hızla inip otağının ortasına gelisini bir göz önüne getir! Sonra emrine verilen Cennet çocuklarının ve hizmetçilerinle birlikte yürürsün. Onun da çocukları ve hizmetçileri seni karsılıyorlar ve sana refakat edip inci ve yakuttan bir saraydaki kırmızı yakuttan yapılmıs bir otağa seni götürüyorlar. Sen sarayının kapısına yaklastığında usak ve hizmetçilerin sana kapıları açıyorlar. Sen mutluluk ve sevinç dolu olarak içeri giriyorsun. Sarayın kapısını, perdelerin güzelliğini, usak ve hizmetçilerin hüsün ve cemalini bir düsün!

Sonra esinin seni çağırdığı sarayının kapısından içeri giriyorsun. Girer girmez gözlerin yesil zümrütten olan duvarlarının güzelliğine, bahçelerinin, göz alıcılığına, yapısının çekiciliğine, avlusunun parlaklığına takılır. Zevcenin içinde bulunduğu otağa bakıyorsun. Senin ve esinin yüzünün nurundan zaten nuranî olan otağ daha da aydınlanıp parlar. O seni ipek, atlas ve erguvandan dösekler üzerinden seyreder. Hemen tahtından iner. Sana olan siddetli özlem onu hafiflestirmis, ask onu rahatsız etmistir. “Merhaba!” diyerek saygı dolu ifadelerle seni karsılar. Sonra seni kucaklamak üzere yaklasır. - Nitekim Enes bin Malik (r.a.) Hz. Peygamber (s.a.v.)’den, hurilerin Allah’ın dostunu karsılayıp onunla tokalastığını söylediğini nakletmistir.- Olanca güzelliği ve essiz yüzükleriyle ipek gibi yumusak ellerinin avucunda bulunusunu bir tasavvur et!

Sen yüzünün güzelliği, cisminin nazlılığından, saç tellerinin parıldamasından duyduğun hayret ve hayranlıkla kendinden geçmis gibisin. Sonra elinden tutarak birlikte senin kurulu tahtına geliyorsunuz. Birlikte tahta çıkıyorsunuz. Üzerinize muhtesem gerdek perdesi geriliyor. Esini kucaklıyorsun ve bu hâlde üzerinizden uzun zamanlar geçiyor. Sonra hizmetçi Cennet çocukları, sürahi ve kadehlerle huzurunuza gelip el pençe divan durarak, saf hâlinde bekliyorlar. Sonra size sakîlik yaparak içecek ikram ediyorlar.

“Katımızda Dahası Vardır!”

Siz bu sekilde sevinç ve nese doluyken, birden baska bir sarayından baska biri seslenir: “Ey Allah’ın dostu! Bizim senden nasibimiz yok mu? Bizi özleyeceğin an gelmedi mi?” Sen hemen sorusuna soruyla karsılık verirsin: “Allah hayrını versin, sen kimsin?” Sana söyle cevap verir: “Ben aziz ve celil olan Allah’ın kendisi hakkında söyle buyurduğu kisiyim: “...katımızda dahası da vardır.” (Kaf Sûresi: 35) Bunun üzerine sen onun yanına varırsın. Böylece saraylarındaki, ölmez çocuklar ve itaatkâr hizmetçiler arasındaki eslerini tek tek ziyaret ederek sonsuz bir nimet ve mükemmel bir sevinçle dolasıp durursun. Her türlü sıkıntı senden uzaklastırılmıs. Her çesit eksiklik senden giderilmis. Her türlü kirden temizlenmissin. Orada ayrılık nedir bilmezsin. Çünkü Yüce Allah kalbine yönelerek üzüntülere söyle buyurmustur: “Buradan yok olun ve sonsuza dek geri dönmeyin!” Sevince emrederek söyle buyurmustur: “Burada yerles, sonsuza dek ayrılıp gitme!” Hastalıklara söyle buyurur: “Bedeninden uzaklasın, sonsuza dek de ona gelmeyin!” Sağlığa söyle buyurur: “Bedenine yerles, hiçbir zaman uzaklasma!”

Öldürülen Ölüm

Senin gözlerin önünde (bir koç sekline getirdiği) ölümü boğazlar. Sen artık ölümden emin kalmıssın ve ondan hiçbir zaman korkmazsın. Sana Rabbinin yakınlığı ve Cenneti ihsan edilmis. Senden razı olduktan sonra bir daha ebediyen O’nun gazabından korkmazsın. Nimetler içerisinde yüzersin, nikmet ve azabının geleceğinden korkmazsın. Çünkü sen kesin olarak biliyorsun ki, aziz ve celil olan Allah seni seviyor, senden razıdır ve içinde yüzdüğün nimetlerden memnundur. Allah’ın saadet yurdu ne muazzamdır! Allah‘ın yakınlık ve himayesi ne büyüktür!

Arş seni gölgelendirmekte. Melekler, ölümle yok olmayan sonsuz bir hayatta, gidecek diye korkmadığın nimetler içerisinde Rabbinden sana sürekli lütuf ve ihsanlar getirirler. Rabbinin azabından eminsin. Senden razı olduğuna kesin inancın var. Afvının serinliğini tâ kalbinde hissediyorsun.

Tuba Gölgesinde Sohbet

Allah’ın diğer bütün dostlarıyla birlikte zamanın musibetlerinden ve çağların nahos hadiselerinden emin olarak ve Tuba ağacının gölgesinde sohbetler yaparak sonsuza dek orada ikamet edeceğini biliyorsun. Senin de içinde bulunduğun Allah dostları Tuba ağacının gölgesinde sohbet ederken, Allah, meleklerinden birine emrederek, kendilerine verdiği sözü yerine getirmek istediğini, gayet derecede ikram ve büyük bir sevince gark etmeyi arzu ettiğini ilan etmesini söyler. Bunu da onları kendisine yaklastırmak, “Hos geldiniz!” dileklerini doğrudan doğruya kendilerine iletmek, mübarek cemalini onlara göstermek, böylece en üstün bir makama çıkmalarını, sevincin doruğuna ulasmalarını ve saadetin zirvesine erismelerini sağlamak istediğini ferman eder.

Rabbinden Gelen Davet

O anda birden bire söyle ilan eden meleğin sesini isitirsin: “Ey Cennet halkı! Allah’ın size verdiği bir söz var ki, henüz yerine gelmemistir!” Cennetlikler, kendilerine ihsan edilenleri çok büyük gördüklerini belirterek cevap verirler. Cennete girdirildiklerini, azabından emin kılındıklarını, dolayısıyla mazhar oldukları lütuf ve ihsandan daha ötesi olmadığını söylerler. Sen de onlarla birlikte söyle dersin: “Yüzümüze rahmetle bakmadı mı? Bizi Cennete koymadı mı? Bizi Cehennemden kurtarmadı mı?”

Bunun üzerine melek kendilerine söyle seslenir: “Allah, sizden Kendisini ziyaret etmenizi istiyor. O’nu ziyaret edin.” Onlar bu vaziyette iken, sevinç ve sürurlarından kalbleri, ruhları ile birlikte bedenlerinden uçacak gibi olurken bir de bakarlar ki, melekler yakuttan yaratılmıs, sonra da ruh üfürülmüs, dizginleri altından cins atlarla birlikte kendilerine doğru geliyorlar. Atların yüzleri parlaklık ve güzellik bakımından kandiller gibidir. Küçük ve büyük pislikten temizdirler. Kanatlıdırlar. Eğerleri Cennetin kırmızı ipekleri ve bembeyaz tiftiğindendir. Sırtında kırmızı ve beyaz olmak üzere iki hat vardır. Biçim olarak da dünyadaki en essiz cins atları andırmakla birlikte insanlar onlar gibi güzelini görmemislerdir.

Uçan Atlar

Hareket etmeye baslarken olanca kırmızılığı, parlaklığı ve parıldayan nuruyla Cennetin yakutundan yaratılan o cins atları ve ne kadar güzel olduklarını bir düsün! O atları, Cennet altınından yaratılan dizginlerini ve onları getiren meleklerin yüz güzelliğini bir göz önüne getir. Melekler dizginlerinden tutmus, senin de içinde bulunduğun Allah dostlarına doğru geliyorlar. Onlar kosarken son derece güzel yürüyüslü ve rahvandırlar. Çünkü cins atlar olup, insanların eğitmesine ihtiyaç kalmadan yaratılıstan eğitilmis olarak var edilmislerdir. Son derece uysal olup hiç sıkıntı vermeden istenildiği yöne sevkedilebilirler. Meleklerin bu atlarla birlikte Cennetliklere doğru gelisini bir düsün!

Nihayet yanlarına geldiklerinde o atları çöktürürler. O atların durus ve oturuslarının güzelliğini bir göz önüne getir. O anda, onlardan birine binip Rabbini ziyaret edenler arasına katılacağını biliyorsun. Melekler o atları çöktürüp, atlar salih insanların istirahat yeri olan Tuba ağacı altında, zaferan bahçeleri içerisindeki misk tepecikleri üzerine ıhınca, melekler Allah’ın dostlarına dönerek o tatlı nağmeleriyle söyle derler:

“Ey Rahman’ın dostları! Rabbiniz olan Allah size selâm söylüyor ve ziyaretine gitmenizi istiyor. Dolayısıyla O’nu ziyaret ediniz ki, O size baksın, siz de O’na bakasınız. O sizinle, siz de onunla konusasınız. O size cevap versin, siz de O’na cevap veresiniz. Size olan fazl ve rahmetini artırsın. Hiç süphesiz O, genis bir rahmet ve büyük bir lütuf sahibidir.”

Senin de aralarında bulunduğun diğer Allah dostları bu sözleri duyunca, Rablerine olan sevgi ve özlemlerinden dolayı hemen kosarak atlarına binerler. Rablerine yakın olmak ve hakikî sevgililerini görmek için yüzlerinin güzelliği, nuru ve parlaklığıyla nasıl da hızla atılacaklarını bir düsün! Sen de onların arasındasın! Sağ ayaklarını yakut, zümrüt ve inciden yapılı özengilerine attıkları anı bir tasavvur et! Ayaklarının güzellik ve yumusaklığını bir göz önüne getir! O ayaklar güzellik bakımından dünyadaki yapı ve özelliklerinden tamamen farklı bir biçimde yeniden yaratılmıslardır. Allah o ayakları Cennetinde her türlü afetten muhafaza etmis ve yaratılıslarını boyalı yapmıstır. Sonsuza dek misk tepecikleri ve zaferan bahçeleri arasında dolasırlar. Allah dostlarının yakut ve inciden özengilere uzattıkları o ayakların saçtığı nurun güzelliğini bir düsün! En güzel Cennet atlarının en güzel özengilerindeki o ayakların parlaklığını bir göz önüne getir. Hiçbir zorluk ve mesakkatle karsılasmadan ikinci ayaklarını da özengiye atarak, halis ipek ve erguvanla kaplı inci ve yakuttan binekleri üzerinde doğrulurlar. Erguvanın kırmızılığı arasında incinin beyazlığı ne büyük bir güzellik arzeder! Sen ve onlar cins atlarınızın üzerine kurulunca, atlarını sahlandırırlar. Atların sahlanmasıyla ayakları altından savrulan misk tozları onların elbiseleri ve üzerlerine serpilir. Sonra bütün atlar düzgün bir tek saf halinde dizilirler. Hiçbir eğriliği bulunmayan dümdüz bir kafile olusur. Biri diğerinin önüne geçmez. Bu ne muazzam kafile ve ne muhtesem süvari topluluğu!

Dümdüz bir saf hâlinde uzanan atlarının ve yüzlerinin sergileyeceği manzarayı bir göz önüne getir. Yüzlerini bir nur halesi kusatmıs, basları üzerinde inci ve yakuttan taçlar bulunmaktadır.

Milyarlarca Nuranî Sima

Bütün Cennetliklerin yüzlerinin bir araya gelisini ne zannedersin?! Milyarlarca nuranî simanın bir anda sergilediği manzarayı ne sanırsın! Baslarındaki inci ve yakuttan taçları sayıp bitirmek mümkün değil. Yüzlerinde parlak tebessümler ve çehrelerinde sevinçli gülücükler parıldamaktadır. Cins atlarıyla, kafilesinin intizamlı yol alısıyla, Allah dostlarının baslarındaki parlak taçlarının tek çizgi hâlinde dizilisiyle, bu taçları giyenlerin parlaklığıyla bu süvari kafilesini bir düsünsen, sonra da onlar gibi olma özleminden canını versen sana çok görülmez. Eğer düsünürsen, sana onlara özenmek yakıstığını anlarsın. Çünkü Rabbinin o dostlarına dünyada verdiği sözü mutlaka yerine getireceğini kesin olarak biliyorsun. Saf iyice düzene girip, baslar üzerindeki taçlar tek çizgi hâlinde dizilince: “Rabbimize gidelim!” diyerek hızla kosmaya baslarlar.

Yakuttan tırnaklarıyla tek çizgi hâlinde ve aynı tempoda biri diğerinin önüne geçmeksizin yol alırken o cins atları bir düsün! Sırtlarındaki Allah dostlarının vücutları nazla titresiyor. Yürürken omuzları hep aynı hizada, kosarken atlarının ayakları ve özengileri de düz bir çizgi hâlinde uzanıp gidiyor. Ayaklarıyla zaferan otları dalgalanıyor. Cennet ağaçlarına yaklastıklarında, ağaçlar kendilerine meyvelerinden atar. Onlar seyir hâlindeyken atılan meyveler gelip ellerine düser. Ellerinde o meyveler ne güzel! Ağaçlar yana kayar ve yollarından çekilirler. Çünkü Mevlâları, o ağaçlara saflarını bölmemelerini, düzgünlüklerini bozmamalarını ve Allah dostuyla arkadasının arasına gir-memelerini ilham etmistir. Zira Cennetlikler, dünyada Allah için birbirini sevdiklerinden Cennette de arkadastırlar. Bu dostların kılık kıyafetlerini, elbiselerini, renklerini ve bineklerinin rengini de bir yapar.

Yol Veren Cennet Ağaçları

Düsün bir kere! Rabbinin lütfuyla arkadasınla yanyana bulunuyorsun. Cennetin ağaçlarına yaklasıyorsunuz. Ağaçlar meyvelerini silkiyorlar, kopan meyveler sizin ve diğer Allah dostlarının ellerine düsüyor. Sonra kökleriyle birlikte yollarından çekiliyor ve rahatça yollarına devam ediyorlar. Gönülleri hep gerçek sevgililerinin cemalini seyretmeye takılıdır. Sevinçle yürüyorlar. Birbirlerine dönüp bakıyorlar, konusuyorlar, gülüsüyorlar, sakalasıyorlar, Cennete koyması konusunda verdiği sözünü yerine getirdiği için Rablerine hamdediyorlar. Böylece yürümelerine devam ederken, bir de bakarlar ki Rablerinin Arsına yaklasmıslardır. En güzel nur ve perdelerini görüyorlar. Bundan dolayı daha bir sevk, sevgi ve coskuyla atlarını kosturuyorlar. Düsün bir kere! Cins atları, düzenlerini bozmadan, pırıl pırıl parlayan yüzlerle uçuyorlar. Melekler onları çepe çevre sarmıs, kendilerini Rablerinin huzuruna doğru sürdükçe sürüyor. Nihayet Mevlâlarının Arsının dibine kadar geliyorlar. O mekânın genisliğini, nurunun güzelliğini, parlaklık ve çekiciliğini bir düsün! Misk tepeleri üzerinde sıra sıra yastıklar dizilmis ve halılar serilmistir. Onlardan her biri kendisine hazırlanan yeri tanır. Tahtlar, Allah’ın seçkin ve sevgili kulları içindir. Kendileri için hazırlanmıs minberlere, koltuklara, minderlere ve halılara yaklasıp, minber, koltuk veya mindere doğru o güzel ayağını özengiden indirince, hâllerini bir düsün! Nihayet yerlerine kurulurlar. İnci ve yakutla yükseltilmis koltuklara oturan o diz ve bedenlerin içinde bulunduğu nimet ve konforu bir düsün! O ne muazzam makam ve Allah dostlarının o makamlara kurulusu ne muhtesem kurulustur!

Herkes yerlerini alıp, makamlarına rahatça oturarak perdeler de nur ile parlayınca gözlerinin aldığı lezzeti varın siz kıyas edin! Hepsi dikkat kesilip can kulağıyla gerçek sevgililerinin söze baslamasını bekliyorlar. Mevlâları ve Sultanlarının, manevi derecelerine göre kendi yakınında onlara lütfedeceğine söz verdiği gerçek makamlarındaki oturuslarını bir tasavvur et!

Allah’a En Yakın Olanlar

Evet, onların orada Allah’a olan yakınlıkları, manevî mertebelerine göredir. Allah’ı en çok sevenler, O’na en yakın oturanlardır. Çünkü, onlar dünyada en çok Allah’a sevgi ve muhabbet beslemislerdir. Allah’ın Arsına en yakın oturanlar, insanlara karsı O’nun hükümlerini uygulayanlar ve hüccetler ve delillerle dinini savunanlardır. Peygamberler ve Sıddîkler de makamlarına göre Aziz ve Rahim olan Allah’a yakın bulunurlar. Ziyaretine gidilen Zat ne büyük, ne yüce ve ne uludur!

Güzel izzet ve ikramları, yüzlerinin hüsn-ü cemali ve parlaklığı ve arsın saldığı nur ve perdelerinin parlaklığıyla onların o meclislerini bir düsün! Sağlam bir akılla, o meclislerini, koltuk ve minberlerinin parlaklığını ve müsahede ettikleri Rablerinin cemalini bir düsün! Senin buna duyacağın özlem ve arzudan ruhun uçsa, çok görülmez. Bu Allah’ı tanıyan, Rabbine ve O’nun cemalini görmeye müstak olan her aklı basındaki insanın en büyük arzusu olduğuna göre bütün bunları sakin kafayla söyle bir düsün! Belki bu vesileyle nefsin, seni bundan mahrum bırakan her seyden ve seni Rabbine manen yaklasmaktan alıkoyan her kötülükten elini çeker.

Meclis Tamam Olunca

Meclisleri tamam olup, herkes rahatça yerlerini alınca kendileri için sofralar serilir. Aziz ve Celil olan Allah ziyaretçilerine yemek ve meyvelerle ikramda bulunur. Allah’ın ziyaretçileri ve sevgili kulları için sofralar kurulur. Rahman’ın ziyaretçilerini ağırlamak için bizzat melekler seferber olurlar. İçinde temenni bile edemedikleri türlü türlü yemekler ve çesit çesit meyvelerle dolu altın tepsileri önlerine koyarlar. Rablerinin kendilerine olan ikramından dolayı büyük bir memnuniyet ve sevinçle ellerini uzatırlar. Hiç süphesiz her ziyaret edilen kisinin, ziyaretçisine izzet ve ikram etmesi hakkıdır. Artık, O Kerîrn, Vahid, Cevad, Macid ve Azîm olan Allah’ın ikramı nasıl olur? Düsün bir kere! Mevlâlarının kendilerine olan ikramıyla mesrur olarak ve büyük bir sevinç içerisinde yemeklerini yiyorlar. Nihayet yemeklerini yiyince Yüce Allah meleklere: “Onlara içecek ikram edin!” diye emreder. Artık hizmetçiler ve Cennet çocukları değil de bizzat melekler içi sarap, bal, su ve süt dolu inciden sürahi ve kadehlerle yanlarına gelirler. Rahman’ın meleklerinin elindeki o sürahi ve kadehleri bir düsün! Allah’ın dostları onlardan alıp içiyorlar. İçeceğin güzelliği ziyaretçilerin yüzlerine yansır.

“Dostlarımı Giydirin!”

Melekler, Allah’ın emrettiği içecekleri kendilerine ikram edince bu defa da Yüce Mevlâ söyle buyurur: “Dostlarımı giydirin!” O anda melekleri bir göz önüne getir! Cennette benzerleri hiç giyilmemis çok kıymetli elbiseler getirirler. Huzurlarında dururak o elbiseleri Allah’ın rıza ve ikramına layık bu bahtiyarlara giydirirler. Onları bir düsün! Elbiseleri baslarına koyduklarında ayaklarına varıncaya kadar üzerlerine oturur. Güzelliğiyle yüzleri parlar. Sonra O Yüce ve Ulu Allah: “Onlara güzel koku ikram edin!” diye emreder. Bunun üzerine kendilerine türlü türlü misk ve daha önce hiç duymadıkları diğer Cennet kokularını getirip serpmek üzere bütün güzelliği, siddetli parlaklığı ve göz alıcı nuruyla bir bulut kalkar.

Serpilen Hoş Kokular

Düsün bir kere! Emre muhatap olan bulut, üzerlerine hos kokular yağdırıyor. Güzel rayihalar yağmur gibi üzerlerine yağıp yüz ve elbiseleri nefis kokular içerisinde kalıyor. Onlar yiyip içtikten, melekler kıymetli elbiseler giydirdikten ve bulut, üzerlerine güzel kokular serptikten sonra gözleri hayret ve sevinçten bakakalır, gönülleri Allah’ın rahmet ve keremine takılır durur.

Allah’ın Cemalini Seyretmek

Onlar bu durumda iken birden perdeler kaldırılır ve Rableri kendilerine cemaliyle görünur. Bir ona, bir de güzelce hayal bile edemediklerine -ki bunu güzelce hayal edebilmeleri asla mümkün değildir. Çünkü O öyle bir Kadim’dir ki yaratıklarından hiçbiri Kendisine benzemez- bakınca, evet O’na bakınca sevgililileri olan Allah, kendilerine merhabalarla söyle seslenir: “Merhaba kullarım! Hos geldiniz!” Azamet ve güzelliğiyle Allah’ın kelâmını duyunca ne dünyada ne de Cennette bulamadıkları bir saadet ve sürur kalblerini kaplar. Çünkü, hiçbir seyin Kendisine benzemediği Zatın kelâmını duyuyorlar.

Onları bir düsün! Hepsi baslarını eğmis, O’nun sözlerini duymak için can kulağıyla dinlemektedir. Biricik sevgilileri ve göz aydınlıkları olan Zat’ın sözlerini dinlemenin verdiği sevincin nuru yüzlerini kaplamıstır. Allah’ın, bizzat sana hitaben söylediği sözlerini isitme sevincin söyle dursun, dostlarına “Merhaba!” dediği anı tasavvur ettiğinde duyduğun sevinç ve O’na beslediğin muhabbetten ruhun uçsa çok görülmez. Allah onları “Selâm!” sözü ile selâmlar. Onlar da selâmını: “Selâm Sensin. Selâmet de Sendendir. Celâl ve ikram da sadece Sana mahsustur!” diyerek alırlar.

“Merhaba Ey Dostlarım!”

Yüce Allah sözlerine söyle devam eder: “Merhaba ey kullarım, ziyaretçilerim, yaratıklarımın en hayırlıları, bana verdikleri sözü yerine getirenler, öğütlerimi tutanlar, Beni görmedikleri hâlde hakkımı gözetenler ve her hâl ve durumda Bana karsı ürperti içinde bulunanlar! Vücutlarınızda sizlerden razı olusumun alameti olarak zahmet ve mesakkati gördüm. Zamanınızda hükmedenlerin size yaptıklarını müsahede ettim. İnsanların eza ve cefası, Benim hakkımı yerine getirmekten sizi alıkoymadı. Dileyin benden ne dilerseniz!” O anda onları bir görebilsen!

Bunları bizzat biricik sevgililerinden duyuyorlar. Onlara, dünyada, verdikleri ahdi yerine getirdiklerini, hakkını gözettiklerini ve sürekli olarak Kendisinden korktuklarını hatırlatır. Onlar da, O’nun haklarını gözetmeleri konusundaki iyiliklerinin bosa gitmediğini ve takdir edildiğini, korkularının mükâfatlandırıldığını ve merhabalarla karsılandıklarını duyunca sevinçten uçar gibi olurlar. Nitekim dünyada da bu arzu ve ümitle O’na kulluk etmislerdi. O’na itaatte kusur etmedikleri ve O’ndan korkmada ihmal göstermedikleri zaman nese ve sevinçten kalbleri âdeta uçuyordu. Siddetli korkularından ve Allah’ın hakkını gözetip onu koruma endisesinden dolayı, dünyada itaatle boyun eğerek, içinde bulundukları hâlden memnun oluyorlardı. Gönüllerini dolduran bir sevinçle, azamet ve celâline yemin ederek, O’nun kendi üzerlerindeki hakkını tam olarak yerine getiremediklerini belirterek cevap verirler. Bununla Allah’ı ta’zim ve nimetlerinin çokluğunu ifade etmek isterler. Çünkü Allah, onları Cennetiyle mükâfatlandırmıs, ziyareti ve yakınlığı ve sözlerini dinletmekle sereflendirmistir.

Sonsuz Minnettarlık

Onlar söyle derler: “İzzet ve celâline, azamet ve yüce makamına yemin ederiz ki, Senin yüceliğini hakkıyla takdir edemedik. Hakkını tam olarak yerine getiremedik. Sana secde etmemize izin ver.” Bunun üzerine Rableri onlara buyurur ki: “Ben sizden ibadet zahmetini kaldırdım. Vücutlarınızı rahata kavusturdum. Zaten siz dünyada uzun uzun ibadetle onu oldukça yormustunuz.

Alınlarınızı benim için secdeye koymustunuz. Su anda ise siz benim kerem ve rahmetime kosup gelmis bulunuyorsunuz. Öyleyse dileyin benden dileyeceğinizi!’ Bir baska hadiste su ifadeler de yer almaktadır: “Rablerine bakınca, onun için hemen secdeye kapanırlar. Bunun üzerine Allah Kendi yüce kelâmıyla söyle seslenir: ‘Kaldırın baslarınızı! Simdi amel zamanı değildir. Simdi sevinç ve cemalimi seyretme zamanıdır.” Öyleyse aklınla, onların Sultanlarını gördükleri ve gerçek sevgilileri, gönüllerinin sırdası, gözlerinin sevinci, kalblerinin hosnutluğu ve ruhlarının huzuru olan Allah’ın kelâmını isittikleri zaman yüzlerinin nurunu ve onlara gelen sevinç ve coskuyu bir göz önüne getir! Baslarını secdeden kaldırır ve hiçbir sey Kendisine benzemeyen Zat’ı gözleriyle seyrederler. Bu sayede seref, ikram ve değerin doruğuna, memnuniyet ve yüksekliğin nihayetine ererler. Hayallerin bile konamadığı, zihinlerin kusatamadığı, düsüncenin yetisemediği ve anlayısların ihata edemediği aziz ve celil olan Allah’ın cemalini seyretmeyi sen ne sanıyorsun?!

O, akılların idrakinden sasırıp hayretlere düstüğü Kadîm olan Ezelîdir. Hiçbir anne rahmi ona mekan olmamıs, hiçbir babanın sulbünden gelmemis, hiçbir cisim sûretinde görünüp de sekil değistirmemistir. O bütün bunlardan münezzehtir. Diller O’nun sıfatlarına misaller getirmekten aciz kalır. O zatiyle tek olup baska varlıklara benzemekten münezzehtir. Yaratıklara es olmaktan celâliyle yücedir. O öyle bir yücedir ki, O’na denk olacak hiçbir sey yoktur. O’na ortak olacak hiçbir seriki bulunmaz. Yaratmasını irade edip de kendisine zor gelecek veya yaratmasından aciz kalacak hiçbir sey yoktur. Zorba zalimler O’nun azametine teslim olup boyun eğmislerdir. Evvelkiler ve sonrakiler O’nun hükmüne musahhar olmuslardır. Olmusuyla, olacağıyla ve olacaksa nasıl olacağıyla her seye ilmi nüfuz etmistir, ilmiyle bütün varlıkları kusatmıstır. Hepsinin seslerini çok iyi duyar. Zatlarını ihata eder, iradesi hepsine geçer. Mesieti hepsine boyun eğdirir. Her sey O’nun tarafından çekip çevrilmektedir. Bütün mevcudatı yoktan icad eder. Hiçbir sey, O’nun istediği vakitten önce var olamaz. Hiçbir sey O’nun iradesine karsı gelemez. Öyleyse daha önce adı bile anılacak bir nesne değilken, Vahid ve Kahhar olan Allah tarafından var edilen seyler nasıl O’nun emri karsısında diretebilir?

Saraylara Dönüş

Allah, sevgili kullarını Kendisini görmekle sevindirip, onlara yakınlığıyla ikram edip sereflendirerek, doğrudan doğruya Kendisiyle konusmak ve yüce sözlerini dinlemekle nimetlendirince, hazırladığı ikram, nimet ve lezzetlerine dönüp gitmeleri için onlara izin verir. Onlar da dönüp inci ve yakuttan birtakım atların yanına gelirler ki eyerlerinin üzerinde Cennetlerin bahçelerinde kanat çırpıp uçan ve özel hazırlanmıs tahtları vardır. İzzet ve celâl sahibi Allah’ı gören ve O’nun mübarek kelâmını isiten yüzleri ne zannedersin? Onların güzellikleri ve cemali nasıl da kat kat artar ve bu bakıs onların parlaklık ve nurunu nasıl da artırır?!

Yürümeye devam ederler. Nihayet saraylarını görürler. Hizmetçileri, usakları ve çocuk hizmetkârları onları fark edince, herbiri sarayının kapısında onu karsılamak için kosar. Sarayının kapısına geldiğinde, hepsi onun etrafını sararlar ve ona saray ve otağına kadar refakat ederler. Saray ve otağının kapısına yaklastığında perdedar büyük bir tazim ve saygıyla kalkıp sarayının kapısını açar. Zevceleri onu karsılamak üzere kosusurlar. Zevcesi, yüzünün hüsn-ü cemaline bakıp da, güzellik, parlaklık ve nurunun kat kat arttığını görünce, ona olan ask ve muhabbeti daha da artar. Sarayları, otağları, kubbeleri ve zevceleri, yüzünün nur ve cemaliyle parlar. Zevcelerinin hüsün, cemal, nezaket ve hasmetleri ziyadelesir. Sonra atlarından inerler ve saraylarının salonlarına doğru ilerlerler. Yataklarına kurulup konforlarına geri dönerler. Derken dostlarının hos ve tatlı meclislerini özlerler. Hemen, cins at ve kısraklarına binip birbirlerini ziyarete giderler. Cennet nehirlerinin kıyısında bulusurlar. Orada misk ve kâfur tepeleri üzerinde kendileri için Cennet minderleri ve halıları dösenmistir. Dostlar sevinçle karsı karsıya oturur, Cennet içeceklerinden içerler. Cennet çocukları Cennetin sarap, tatlı içimli mesrubat ve selsebil nehirlerinden sürahi, bardak ve kadehlerle alarak kendilerine servis yaparlar. Cennet çocukları Allah dostlarına ikram etmek için kadehleri alıp nehirlere daldırınca, onlar ancak Allah’ın su seslenisini duyarlar: “Ey dostlarım! Dünyada çok kez sizi susuzluktan dudakları çatlamıs ve boğazları kurumus olarak gördüm. Simdi karsılıklı olarak isteğiniz kadar için ve nimetlerinizin arasına dönün. “Geçmis günlerde islediklerinize karsılık afiyetle yiyin, için!” (Hakka Sûresi: 24) İnsanlar, yaptıkları iyi isleri takdir ederek anlatan Mevlâlarının sözünü isittikleri anda ve ehl-i dünyanın içki meclislerine karsılık, onların da kendi aralarında Cennette bu tür meclisler düzenleyip karsılıklı Cennet içeceklerinden içmeye çağrıldıklarında gönüllerinin sevincini mümkün değil anlatamazlar. Mevlâlarının sözlerini isitmenin süruruyla parlamıs iken onların yüzünü bir görsen! Gerçekten o ne büyük meclistir! O ne muazzam topluluktur! Öyleyse Rabbine müstak olmaya, O’nun tarafından sevilmeye bak! Muvaffakiyet ise Allah’ın sayesindedir ve dönüs ancak O’nadır. Cennet ise mü’minlerin girip karar kılacağı yerdir. Cennet, müttakilerin mükâfatı ve gönlü kırıkların sevincidir. Kuvvet ve kudret ancak Yüce ve Ulu olan Allah’ın yardımı iledir.